Oranjedictatuur in Gelderland (17 oktober 2016) E07 - S02 * Ridders van Gelre

De meeste inwoners van Gelderland zijn tegenwoordig dol op Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima, maar die liefde voor het Huis Oranje-Nassau was vroeger minder vanzelfsprekend.

Veel Gelderse burgers waren grote tegenstanders van de Prinsen van Oranje die in de functie van stadhouder de machtigste mannen van de provincie waren. De Ridders van Gelre ontdekken dat de stadhouder lange tijd een bijna dictatoriale macht in Gelderland bezat.

De grote macht van de Prins van Oranje in Gelderland werd vastgelegd in het Regeringsreglement van 1675. Ridder René gaat in deze aflevering naar het Gelders Archief om het originele document te bekijken. Daarna reist hij verder naar Zutphen en naar Paleis Het Loo in Apeldoorn.

Ridder Bas loopt ondertussen rond in Nijmegen. Daar kwamen burgers in opstand tegen de macht van de stadhouder. Zij zetten de Oranjegezinde stadsbestuurders af, maar dat bleef niet zonder gevolgen. De weggestuurde burgemeester Willem Roukens pleegde in 1705 een staatsgreep. Deze mislukte en de aanslagplegers werden zonder proces opgehangen aan de ramen van het stadhuis. Burgemeester Roukens belandde op het schavot en werd onthoofd. Burgemeester Hubert Bruls vertelt over het droevige lot van zijn voorganger.

De Ridders van Gelre duiken in deze aflevering in de Gelderse revolutie aan het begin van de achttiende eeuw. Jarenlang eisten burgers in de steden inspraak in het bestuur. De Ridders tonen aan dat dit het begin was van het proces dat uiteindelijk leidde tot onze democratie.

De Gelderse edelman Joan Derk van der Capellen tot den Pol bracht de ontwikkelingen in een stroomversnelling. Hij schreef in 1781 op zijn landgoed in Appeltern het Democratisch Manifest. Dit drukwerk ontketende een storm van protest tegen de macht van de Oranjes en hun aanhangers in heel Nederland.