Yirminci Yüzyıl Başlarında Osmanlı Toplumunda Bir Pogrom Girişimi: Adapazarı Adana Olmasın

"Tarih-i Ahval & Ahval-i Tarih" serisi bu sezon da İstanbul Edebiyat Evi'nde... Ümit Kurt ve Mert Kayhan bu sefer daha mikro ve yerel ölçekli konularla ve hikâyelerle bizlerle olacak. Bazen önemli tarihsel şahsiyetlerin merkezinde olduğu büyük olaylara bazen de tarihyazımında göz ardı edilen sıradan aktörlerin hikâyelerine odaklanacaklar ve kendi ifadeleriyle, “tarihin tozuyla” ilgilenmeye devam edecekler.

Bu akşamki programda konumuz, 20. yüzyıl başlarında Adapazarı'nda yaşanan pogrom girişimi.

5 Şubat 1911’de Adapazarı kazasında ilginç bir olay vuku bulur. Kazada ikâmet eden üç Ermeni ve iki Rum erkek, fahişelik yaparak hayatını kazanan Boşnak bir Müslüman kadınla bir Ermeni’ye ait hamamda toplu zina yaparken yakalanıp, derdest edilirler. Ancak bir gün sonra serbest kalırlar. Bunun üzerine kaymakam Sırrı Bey faillerin tutuklu kalmaları için bu hadiseye siyasi bir içerik kazandırmaya çalışır. Bu bölümde Adapazarı'ndaki fuhuş hadisesi ve akabinde yaşanan gelişmeler ışığında Osmanlı İmparatorluğu'nda devlet ve toplum arasındaki ilişkileri yerel ve mikro ölçekte analiz etmeye; İttihad-ı Anasır idealinin imkânları üzerine değerlendirmeler içeren bir tartışmaya girişeceğiz.

Ümit Kurt: ODTÜ’de lisans ve Sabancı’da yüksek lisans eğitiminin ardından 2016’da Clark Üniversitesi Tarih Bölümü’nde doktorasını tamamladı. Geç dönem Osmanlı ve Erken dönem Cumhuriyet tarihi, Ermeni Soykırımı, mikro/yerel tarih, modern Türk milliyetçiliği ve kolektif şiddet gibi konularda yerli ve uluslararası birçok dergi ve kitapta makaleleri yayımlandı. İletişim Yayınları’ndan “Türk’ün Büyük Biçare Irkı”: Türk Yurdu’nda Milliyetçiliğin Esasları (1911-1916), Kanunların Ruhu: Emval-i Metruke Kanunlarında Soykırımın İzini Sürmek (Taner Akçam ile birlikte) ve Antep 1915: Soykırım ve Failler kitapları yayımlandı. Kıyam ve Kıtal: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Kolektif Şiddet (Tarih Vakfı Yurt Yayınları’ndan Güney Çeğin ile birlikte) ve Türkiye’de Tarih ve Tarihçilik: Kavramlar ve Pratikler (Heretik Yayınları’ndan Doğan Gürpınar ile birlikte) isimli kitapları derledi ve Ermeniceden Türkçeye ve İngilizceye kitaplar tercüme etti. 2016-2017’de Harvard Üniversitesi’ne bağlı Ortadoğu Çalışmaları Merkezi’nde doktora sonrası araştırmacı olarak bulundu. Halen The Van Leer Jerusalem Institute'a bağlı Polonsky Academy’de araştırmacı olarak çalışmakta ve Hebrew University of Jerusalem’de dersler vermektedir.

Mert Kayhan: Galatasaray Lisesi mezunu. Uluslararası İlişkiler lisans derecesini İstanbul Kültür Üniversitesi’nden, idari bilimler alanındaki yüksek lisans derecesini ise, Chevening bursuyla kabul edildiği London School of Economics and Political Science’dan almıştır. Akabinde, Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı, Demokratikleşme Programı’nda milliyetçilik, anayasal vatandaşlık, azınlık hakları, zorla yerinden edilme gibi konular üzerine çalışmalar yapmış, Türkiye’de Azınlık Hakları Sorunu: Vatandaşlık ve Demokrasi Eksenli Bir Yaklaşım (2006) kitabını derlemiştir (Derya Demirler ile birlikte). Londra Üniversitesi’nde başladığı doktora çalışmasını, Amsterdam Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde, Türkiye’de sivil-asker ilişkilerini zihniyet perspektifiyle değerlendirdiği teziyle tamamlamıştır. Pek çok makalesine ilaveten, Promoting Good Governance in the Security Sector: Principles and Challenges (2013) başlığıyla derlediği (Merijn Hartog ile) kitabı Hollanda’da yayımlanmıştır. Bahçeşehir Üniversitesi Yeni Medya Bölümü’nde yeni medya sosyolojisi, popüler kültür, toplumsal hareketler ve yeni medya konuları üzerine; Işık Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde ise, siyaset sosyolojisi, uluslararası güncel konular ve gene toplumsal hareketler üzerine dersler vermektedir. Tasarım ve sanatta demokratikleşme ve birarada çalışma pratikleri üzerine yoğunlaşan kümülatif’in kurucu üyesidir. Sürdürmekte olduğu Politik Psikoloji programı (F.B. Ekim ile) Daktilo1984 tarafından video ve podcast serisi olarak yayınlanmaktadır.

#İstanbulEdebiyatEvi #Sonbahar2021Sezonu #TarihKonuşmaları