Józef Bolechowski / Josef Bolechovský – „Requiem ex F” – Musica Florea, Collegium Musicum UW

Józef Bolechowski / Josef Bolechovský (1743-1811) – „Requiem ex F” (pierwsze współczesne wykonanie / first modern performance)

Wykonawcy:
Joanna Sojka – sopran
Monika Korybalska – alt
Hasan El-Dunia – tenor
Marián Krejčík – bas
Musica Florea (kierownictwo artystyczne – Marek Štryncl)
Chór Kameralny Collegium Musicum UW
Andrzej Borzym – dyrygent

Kolegiata Wniebowzięcia NMP w Kłodzku
26 czerwca 2019 r.
„Skarby kłodzkich Jezuitów - Józef Bolechowski”

Organizatorzy koncertu:
Stowarzyszenie Miłośników Sztuki Barokowej Dramma per Musica
Collegium Musicum UW

Partnerzy koncertu:
Kłodzki Ośrodek Kultury
Parafia Wniębowzięcia NMP
Instytut Muzykologii UW

Wsparcie finansowe koncertu:
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Powiat Kłodzki
Uniwersytet Warszawski

Nagranie: Rafał Grzebalski, Piotr Piątek
Montaż: Krzysztof Kordulasiński

http://www.cm.uw.edu.pl
  / collegiumusicumuw  

* *

O kompozytorze Józefie Bolechowskim do niedawna nie było w zasadzie żadnych informacji. Liczne wersje nazwiska na zachowanych manuskryptach jego kompozycji były zjawiskiem w przeszłości zupełnie naturalnym. Lapidarne biogramy w polskiej Encyklopedii Muzycznej i Czeskim Słowniku Kompozytorów informują jedynie o miejscach przechowywania jego kompozycji, sugerując, iż był związany ze Śląskiem i datując jego działalność na 2 poł. XVIII stulecia, ewentualnie na przełom XVIII/XIX wieku. W 2010 roku Jiři Fuks w artykule „Varhany Rychnovska” („Organy regionu Rychnova”), opublikowanym w lokalnym periodyku „Orlické hory a Podorlicko”, przytacza szereg informacji o lokalnych organistach i organmistrzach. Wśród nich odnalazł niejakiego Josefa Bolehovský’ego, Opierając się na badaniach J. Fuksa można przyjąć, że Bolehovský/Bolechowski urodził się w miejscowości Kostelec nad Orlicí (nad Orlicą), u podnóża Gór Orlickich, na terenie rządzonej przez Hasburgów Korony Czeskiej, w dzisiejszym czeskim kraju hradeckim. Zmarł 2 września 1811 roku w wieku 68 lat – zatem urodził się w roku 1743. W 1773 r. był organistą, kantorem i nauczycielem w szkole w Kostelcu, gdzie łącznie przepracował 38 lat. Był też organistą w pobliskich Chlenach, w filialnym kościele św. Apolinarego, z którego po zaledwie 1,5 roku przeniósł się aż do Siedmiogrodu (prawdopodobnie ok. 1804 roku).
Nie wiemy nadal, gdzie zdobył wykształcenie ogólne i muzyczne. Możemy przypuszczać, że mógł to być któryś ze znaczących ośrodków edukacyjnych w regionie, np. kolegia jezuickie w Kłodzku (tu miał najbliżej), Nysie czy Opawie. Wydaje się, że mała miejscowość, w której żył i pracował Bolehovsky, nie dysponowała odpowiednią kapelą muzyczną, zatem musiał współpracować z większymi ośrodkami, gdzie istniało zapotrzebowanie na oferowany przez niego repertuar, z którego część szczęśliwie zachowała się do naszych czasów: 11 mszy, 5 litanii maryjnych, 1 Requiem i 1 aria „Regina caeli”. Odnajdujemy je (niektóre w kilku kopiach) w zbiorach muzykaliów we Wrocławiu (6 dzieł), Kłodzku (5 dzieł), Krzeszowie, Nysie, Dzierżoniowie, Rokytnice nad Jizerou i Görlitz, a także poza historycznym Śląskiem (Częstochowa, Gidle, Grodzisk Wielkopolski i Gostyń) oraz w węgierskim Veszprém. Cztery spośród pięciu zachowanych w Kłodzku kompozycji Bolehovský’ego mają charakter unikalny, gdyż – wedle dzisiejszego stanu wiedzy – zachowały się jedynie w tym XVII-wiecznym zbiorze, przeznaczonym dla miejscowej kapeli jezuickiej.
W latach 1986-1988, dzięki działalności Ośrodka Dokumentacji i Badań Dawnej Muzyki Polskiej, pod patronatem Stefana Sutkowskiego i Warszawskiej Opery Kameralnej, prace nad porządkowaniem i katalogowaniem zbioru podjęły Marta Pielech i Iwona Januszkiewicz-Rębowska. W ramach warszawskiego Festiwalu „Ad hymnos ad cantus” w 1989 r. Mszę, Litanie g-moll i antyfonę „Regina caeli” Józefa Bolechowskiego wykonali artyści Warszawskiej Opery Kameralnej. W styczniu 2016 r. w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego ruszył kierowany przez dr. hab. Tomasza Jeża międzynarodowy projekt badawczy „Repertuar muzyczny Towarzystwa Jezusowego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów”, który umożliwił warszawskim muzykologom powrót do Kłodzka i dokończenie prac podjętych przed laty. Dzięki temu kłodzkie muzykalia znalazły swoje miejsce w międzynarodowym katalogu rękopisów muzycznych online, ukaże się drukiem katalog zbioru muzycznego oraz wybrane partytury, w tym kompozycje Josefa Bolehovský’ego.