Arşın mal alan (1945) - rəngləndirilmiş versiya

12+
Bakı… XX əsrin əvvəli. Gənc tacir Əsgər evlənmək fikrinə düşür. Lakin dövrün qaydalarından fərqli olaraq o, qızı toydan öncə görüb sonra evlənmək istəyir. Bəs nə etməli? Bu məsələnin həllində dostu Süleyman onun köməyinə gəlir.
Film kinostudiyanın 1941-ci il planına salınsa da, Böyük Vətən müharibəsinin başlanması ilə çəkilişi təxirə salınır.
Filmin çəkilməsi Stalinin göstərişi ilə həyata keçirildiyindən Mir Cəfər Bağırov çəkilişlərə xüsusi nəzarət edirdi. Filmdə butafordan istifadə edilməyib. Qızıl, bəzək əşyalarından tutmuş bütün ev əşyalarına qədər hər şey təbii və həqiqətən qiymətli əşyalardır. Çəkilişlərdə istifadə olunan qiymətli əşyalar muzeylərdən və xüsusi elanla əhalidən çəkiliş müddətinə götürülmüşdü.

İstehsalçı: Bakı kinostudiyası
İlk baxış tarixi: 01.10.1945, 16.05.2006 (bərpa edilmiş versiyası), 10.12.2013 (rənglənmiş və bərpa edilmiş versiyası)
Tamaşaçı sayı: 16 299 999 nəfər
Büdcə: 5 807 000 rubl
Gəlir: 5 milyard rubl
Texniki göstəricilər: 35 mm, 4:3, a/q, rəngləndirilmiş
Janr: komediya, melodram, musiqili

Mükafatlar:
1. SSRİ Dövlət Mükafatı - bəstəkar Üzeyir Hacıbəyova (1946, ölümündən sonra)
2. SSRİ Dövlət Mükafatı - rejissor Rza Təhmasibə (1946)
3. SSRİ Dövlət Mükafatı - aktrisa Leyla Bədirbəyliyə (1946)
4. SSRİ Dövlət Mükafatı - aktrisa Münəvvər Kələntərliyə (1946)
5. SSRİ Dövlət Mükafatı - aktyor Rəşid Behbudova (1946)
6. SSRİ Dövlət Mükafatı - aktyor Lütfəli Abdullayevə (1946)
7. SSRİ Dövlət Mükafatı - aktyor Ələkbər Hüseynzadəyə (1946)

Rejissorlar: Rza Təhmasib, Nikolay Leşşenko
Ssenari müəllifi: Sabit Rəhman
Operatorlar: Əlisəttar Atakişiyev, Muxtar Dadaşov
Rəssam: Yuri Şves
Bəstəkar: Üzeyir Hacıbəyov
Rollarda: Rəşid Behbudov (Əsgər), Leyla Bədirbəyli (Gülçöhrə), Ələkbər Hüseynzadə (Soltan bəy), İsmayıl Əfəndiyev (Süleyman), Münəvvər Kələntərli (Cahan xala), Lütfəli Abdullayev (Vəli), Rəhilə Mustafayeva-Məlikova (Asya), Fatma Mehrəliyeva (Telli), Mirzağa Əliyev (baqqal Məşədi İbad), Qafar Həqqi (aşbaz), Əliağa Ağayev (nökər), Hacıməmməd Qafqazlı (səyyar satıcı)

Leyla Bədirbəyli Gülçöhrə roluna 50 qızın içərisindən seçilmişdi.
Ələkbər Hüseynzadə filmdən əvvəl 600 dəfə səhnədə Soltan bəy obrazına həyat vermişdi.
Rza Təhmasib: “Müharibənin ağır illərində biz filmi Moskvaya təhvil verməyə aparmışdıq. Moskvada vəziyyət çox ağır idi. Filmi qəbul edən komissiyanın bəzi üzvləri bizi soyuq qarşıladılar. Baxışdan sonra mübahisə qızışdı. Bizi hətta məzəmmət edənlər də oldu. Açıqca deyirdilər ki, “bu vurha-vurda “Arşın mal alan” yeridir”. Baxışdan iki gün sonra film Moskvanın iki kinoteatrında ekrana buraxıldı. 3 gün sonra isə 18 kinoteatrdan “Arşın mal alan”ın sədası eşidildi.” *
Təkcə 1945-ci ildə bu filmə 16,27 milyon tamaşaçı baxmışdı. “Arşın mal alan” prokatda 8-ci yer tutub (“Domaşnyaya Sinemateka” bədii filmlərin kataloqu. Moskva, 1996). *
Film nəinki Azərbaycan, həm də sovet kinosuna dünya şöhrəti qazandırıb, 86 dilə tərcümə edilərək 136 ölkədə nümayiş etdirilib.
Rusiya kinosunun 100 illiyi münasibətilə aparılan sosioloji tədqiqatlar nəticəsində sovet kinosunun inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərmiş sovet filmlərinin və sovet ekranında uzun illər nümayiş etdirilmiş xarici ölkə filmlərinin arasından “100 sevimli film” seçilmişdi. Həmin filmlər üç hissəyə - Qızıl, Gümüş və Bürünc siyahılara ayrılmışdı. 1945-ci ildə istehsal olunmuş “Arşın mal alan” kinokomediyası məşhur kino mütəxəssislərinin yekdil rəyi ilə “Qızıl siyahı”ya daxil edilmişdi (“Oqonyok” jurnalı, N2, Yanvar, 1996). *
1946-cı ildə bəstəkar Üzeyir Hacıbəyova, rejissor Rza Təhmasibə, aktrisa Leyla Bədirbəyliyə, aktrisa Münəvvər Kələntərliyə, aktyor Rəşid Behbudova, aktyor Lütfəli Abdullayevə və aktyor Ələkbər Hüseynzadəyə "Stalin" mükafatı (2-ci dərəcə) verilib.
Film 2013-cü ildə Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü, AtaHoldingin dəstəyi və “Peachline” şirkətinin təkilatçılığı ilə film “G-Ray” (ABŞ) və “Global 3 Pictures” şirkətləri tərəfindən bərpa olundu və rəngləndi. Filmin rəngləndirilmiş yeni versiyasının ilk baxışı 10 dekabr 2013-cü il tarixində Heydər Əliyev Mərkəzində reallaşıb.
Film Üzeyir Hacıbəyovun “Arşın mal alan” operettası əsasında çəkilib.
Film Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 7 may 2019-cu il tarixli, 211 nömrəli Qərarı ilə Azərbaycan Respublikasında dövlət varidatı elan edilən filmlərin siyahısına daxil edilib.