Enschede, kerkklokken Grote Kerk

259) De kerkklokken en de beiaard van de Grote Kerk te Enschede!
   • Enschede, kerkklokken Grote Kerk  
Zaterdag 24 april 2021, 15:00 uur


0:00 Automatisch carillonspel en uurslag + foto's kerk en klokken
1:25 Kerkklok 4
3:18 Kerkklok 3
6:05 Kerkklok 2
10:02 Kerkklok 1
12:27 Volgelui kerkklokken


Volgens onderzoekers en deskundigen zijn de kerk en de toren gebouwd ergens tussen 1150 en 1220. In 1119 schonk Godebald, Bisschop van Utrecht, het patronaat over de kerken van Enschede en Delden aan het Kapittel van St. Pieter te Utrecht en werd als gevolg hiervan enige tijd later in Enschede een nieuwe kerk gesticht. De kerk en de toren zijn oorspronkelijk in de Romaanse stijl gebouwd.

De kerktoren is de afgelopen eeuwen verschillende keren verbouwd en verhoogd onder andere in 1480 toen ook de kerkklokken een etage hoger zijn geplaatst. De toren kreeg toen een achtkantige hoge spits. De Romaanse dubbelvensters werden toen ook dichtgemetseld en deden geen dienst meer als galmgaten. De toreningang draagt een sterk Westfaals karakter. Deze link met Westfalen is er waarschijnlijk ook de oorzaak van dat de kerktoren is opgebouwd van Bentheimer zandsteen.

De oorspronkelijke Romaanse toren was veel lager dan die van 1480. In dat jaar werd de toren namelijk met één vak in de Gotische stijl verhoogd, waarschijnlijk omdat de nok van de kerk door de verbouwing ook werd verhoogd. Op 10 december 1703 was er in Enschede een zware zuidwesterstorm met gevolg dat het bovenste deel van de achtkantige torenspits er afwaaide. De spits van de toren werd gerestaureerd door een veel lager stuk dat het heeft behouden tot de brand van 1862. In 1703 bestond de kerktoren slechts uit vier etages met een eenvoudige vierkante spits.

In 1808 werd de kerktoren gemeentelijk eigendom om als militair steunpunt en seinpost te dienen. Tot op heden is de gemeente Enschede eigenaar van de kerktoren. Ook de kerktoren heeft veel te lijden gehad van de grote brand op 7 mei 1862. Om 14.:30 werd de kerk en de toren door de brand aangetast. Toen de wijzerplaten van het uurwerk begonnen te branden wees de klok kwart voor drie. De grote klok viel boven op het archief van de gemeente Enschede dat destijds was ondergebracht in de stadstoren. Het
aanwezige archief van papier en perkament viel helaas ten prooi aan de vlammen.

Bij de herbouw van de ruïne na 7 mei 1862 werd het bovenste toren vak van ramen met rondbogen voorzien en gekroond door een balustrade van Bentheimer zandsteen. De toren werd voorzien van een gemetselde achtkant met een vrij hoge spits waardoor het geheel een totaal ander aanzicht verkreeg.

Bij de herbouw van de kerktoren in 1865 kreeg de toren een stenen spits. In 1928 werd de zware torenspits vervangen door een van hout. De staalconstructie die in 1865 werd aangebracht ter versteviging is in 2007 geheel vervangen.

In 1865 waren er twee nieuwe klokken in de toren, beide gegoten door Petit & Fritsen, de één in 1863, de andere in 1865. De uit 42 klokken bestaande beiaard is omstreeks 1927 door de familie van Heek geschonken aan de gemeente Enschede. Ze vervulden hiermee een hartenwens van de moeder Christine van Heek die onder de kerktoren opgroeide.

In de Tweede Wereldoorlog werd de complete beiaard inclusief luidklokken meegenomen door de bezetter en is niet meer teruggevonden. In 1950 werd een nieuwe beiaard gegoten, waarvan de vier grootste klokken in het stenen gedeelte ook als luidklok dienen. De beiaardklokken kwamen in de spits van de toren te hangen. Rond 1980 werd tijdens groot onderhoud de beiaard uitgebreid door Eijsbouts. De beiaard omvat nu 4 octaven met de toonreeks des1, es1 en f1 chromatisch tot en met es5.


→ Kerkklokken: Van Bergen - Heiligerlee, 1950, des1 + es1 + f1 + as1


Met dank aan:
- Chardy van Riel (assistentie)
- Jesse Oostermann (assistentie)
- Esther Schopman (stadsbeiaardier)
- Wim Veldman (koster)