Скачать или смотреть LA362 ประวัติกฎหมายไทย ครั้งที่ 7

การทำสนธิสัญญาเบาว์ริงและการปฏิรูปกฎหมายไทย
1. สนธิสัญญาเบาว์ริง (พ.ศ. 2398)

เป็นจุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้สยามต้องปฏิรูปกฎหมาย เนื่องจากชาติตะวันตกมองว่ากฎหมายไทยล้าสมัย โดยเฉพาะจารีตนครบาล สนธิสัญญากำหนดให้

คนในบังคับอังกฤษขึ้นศาลกงสุล (สิทธิสภาพนอกอาณาเขต)

การค้าเสรีและสิทธิซื้อขายโดยตรง

จำกัดภาษีขาเข้าเหลือ 3% และเก็บภาษีขาออกครั้งเดียว

ฝิ่นเป็นสินค้าปลอดภาษี

หลัก MFN หากไทยให้สิทธิแก่ชาติอื่น อังกฤษต้องได้ด้วย

ผลคือ สยามหลุดจากอำนาจจีนและเข้าสู่อิทธิพลตะวันตก กลายเป็น “กึ่งอาณานิคม” และต้องเร่งปฏิรูปเพื่อกู้คืนอธิปไตย

2. ลักษณะกฎหมายสมัยใหม่

เพื่อยกเลิกสิทธิสภาพนอกอาณาเขต ไทยรับระบบ ซีวิลลอว์ จากยุโรป โดยเน้น

รับรองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์และความเสมอภาค

คุ้มครองกรรมสิทธิ์เอกชน

หลักนิติรัฐ (Rule of Law)

กระบวนการยุติธรรมที่เป็นธรรม และสันนิษฐานว่าผู้ต้องหาเป็นผู้บริสุทธิ์

3. การปฏิรูปในรัชกาลที่ 5

สังคมและการบริหาร: เลิกหมอบคลาน (พ.ศ. 2416), เลิกทาสแบบค่อยเป็นค่อยไป (เสร็จสิ้น พ.ศ. 2448), เลิกไพร่, จัดตั้ง 12 กระทรวง

ศาลและกฎหมาย: ตั้งกระทรวงยุติธรรม (พ.ศ. 2434), รวมศาลและตั้งศาลหัวเมือง, ตั้งกรมอัยการ, ยกเลิกจารีตนครบาล (พ.ศ. 2439), แยกคดีแพ่ง–อาญา, ตั้งโรงเรียนกฎหมาย (พ.ศ. 2440)

4. การจัดทำประมวลกฎหมาย

กฎหมายลักษณะอาญา ร.ศ. 127 (พ.ศ. 2451): รับอิทธิพลยุโรป แบ่งความผิดชัดเจน, กำหนดโทษใหม่ 6 สถาน

ประมวลแพ่งและพาณิชย์: ใช้เวลาร่างกว่า 30 ปี รับอิทธิพลฝรั่งเศส เยอรมัน ญี่ปุ่น สวิส ประกาศครบทุกบรรพใน พ.ศ. 2478

วิธีพิจารณาความแพ่ง–อาญา: จัดทำและประกาศใช้ใน พ.ศ. 2478

👉 สรุป: สนธิสัญญาเบาว์ริงทำให้สยามสูญเสียอธิปไตยบางส่วนและถูกกดดันต้องปฏิรูปกฎหมาย-ศาลแบบตะวันตก จนนำไปสู่การจัดทำประมวลกฎหมายสมัยใหม่ ซึ่งเป็นรากฐานของกฎหมายไทยปัจจุบัน