අනගාරික ධර්මපාල තුමා | Anagarika Dharmapala thuma

අනගාරික ධර්මපාල තුමාගේ ජන්ම භූමිය වූයේ කවදත් ශ්‍රී ලංකා මාතාව සුරැකීම පිණිස කටයුතු කළ හිත්තැටිය ග්‍රාමයයි. දොන් කරෝලිස් හේවාවිතාරණ මහත්මාට සහ මල්ලිකා ධර්මගුණවර්ධන මැතිණියට දාව 1864 සැප්තැම්බර් 17 දින ඩේවිඩ් හේවාවිතාරණ නමින් කොළඹ දී සුපිංවත් පුත් කුමරෙකු උපත ලද හ. ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලය,ශාන්ත බෙනඩික්ට් විද්‍යාලය ආදී ක්‍රිස්තියානි පාසල් පහකින් පමණ තම අධ්‍යාපන කටයුතු සිදුකළ නිසාම ඔහුට කතෝලික ආගම පිළිබදව මනා අවබෝධයක් තිබුණේ ය.උසස්
අධ්‍යාපනය සදහා කොළඹ රාජකීය විද්‍යාලයට පා තබන ඔහුට කතෝලික ආභාෂය සෑම පාසලකින්ම පාහේ ලැබුණු බව ප්‍රත්‍යක්ෂ විය.ඒ අනුව බුදු දහම,සිංහල භාෂාව හා පාලි භාෂාව ඉගෙනීමට උනන්දුවක් දැක්වූ ඔහු ඒ සදහා හික්කඩුවේ සුමංගල හිමියන් හා හෙයියන්තුඩුවේ දේවමිත්ත හිමියන් යටතේ විද්‍යෝදය පිරිවෙන වෙත යොමු වීය.විද්‍යෝදය පිරිවෙන මගින් තම අභිමතාර්ථය මුදුන් පමුණුවාගත් ඔහුට බුදු දහමේ ඇති විශිෂ්ඨත්වය ප්‍රත්‍යක්ෂ විය.ඒ අනුව ඔහුගේ සිතතුළ පහළ වූයේ දිවි පුදා හෝ බුදුදහම රැකගත යුතුයි; යන පරම පවිත්‍ර අධිෂ්ඨානයයි.එකල කතෝලික ආගම හමුවේ බෞද්ධ මිනිසාට සාමාජික නිදහසක්ද,නීතිමය නිදහසක්ද නොතිබුණ අවදියකි.ඩේවිඩ් හේවාවිතාරණ මහා සත්පුරුෂයාගේ මෙම සිතුවිල්ල ප්‍රශංසා සහගත ය.

සිංහල දේශයේ පිං මහිමය නිසාදෝ , පානදුරාවාදය ග්‍රන්ථය පරිශීලනය කල ඇමරිකන් ජාතික හෙන්රි ස්ටීල් ඕල්කට්තුමා 1864 සැප්තැම්බර් 17 දින ලංකාවට පැමිණ ප්‍රසිද්ධියේ තිසරණය සහිත පංචසීලය සමාදන්ව බුදුදහම වැළදගත්තේ ය. ඉන් අනතුරුව බෞද්ධ පුනරුදය සදහා කටයුතු ආරම්භ කළේ ය.මේ කාල වකවානුව වන විටදි සොළොස්වන වියේ පසුවන ඩේවිඩ් හේවාවිතාරණ තරුණයාට හෙන්රි ඕල්කට් තුමාගේ දේශනාවකට සවන්දීමේ අවස්ථාව සැලසුණේ ය.ඕල්කට් තුමාගේ දේශනාවෙන් සම්බුද්ධ ශාසනයේ මෙන්ම සිහළ ජාතියේ වැදගත්කම දුටු හේවාවිතාරණ තරුණයා තමාට ලැබුණු රජයේ ලිපිකාර තනතුරද අතහැරදමා පරම විඥානාර්ථ සමාගමේ සාමාජිකත්වය ලබාගෙන හෙන්රි ස්ටීල් ඕල්කට් තුමාගේ බෞද්ධ පුනරුදයේ ක්‍රියාවලිය සදහා සෘජුවම දායකත්වය සැපයී ය.ඉන් අනතුරුව පෘතුගීසි,ලන්දේසි,ඉංග්‍රීසි නම් ගනිමින් ගති සිරිතෙන් සංකර වීම ගැන කලකිරුණු ඩේවිඩ් හේවාවිතාරණ තරුණයා , තමන් මෙතෙක් හැඳින්වූ ඩේවිඩ් නම් බයිබල් නාමය අත්හැර ධර්මපාල නාමය වැළඳගත්තේය. එතැන් පටන් ශ්‍රී ලංකා නිදහස් සටනේ පුරෝගාමියෙකු වශයෙන් කටයුතු කළේය.අනතුරුව ක්‍රිස්තියානි මිෂනාරි බලපෑම්වලට එරෙහිව බෞද්ධ ප්‍රබෝධයක් ඇති කිරීමට කටයුතු කළේය.තවද ශ්‍රී ලංකාවේ පමණක් නොව ඉන්දියාව ප්‍රමුඛ විදේශයන්හි ද බුදු දහම නගා සිටුවීම පිණිස කටයුතු කළේය.අනාගාරික ධර්මපාලතුමාගේ දිවිසැරිය වයස අවුරුදු 30 ක් වන විට දී බුදු දහම ලොව පුරා ගෙනයාමේ ප්‍රමුඛ චරිතය බවට පත් වූහ.

බුදුදහම ව්‍යාප්ත කිරීමට පමණක් සීමා නොවූ එතුමා සමාජ සුබසාධන කටයුතු මෙන්ම බුදු දහමේ ආරක්ෂාව උදෙසා ද කටයුතු සිදු කළේය.අන්‍ය ආගමිකයන් විසින් අත්පත් කරගෙන තිබූ බුද්ධගයා මහා විහාරය මුදා ගනිමින් 1921 දී ධම්මරාජික විහාරයත්,1931 දී මූලගන්ධකුටි විහාරයත් කරවා බුදුදහමේ සුරක්ෂිතතාව සඳහා කටයුතු කළේය.බුදු දහම සඳහා දෙස් විදෙස් ජනතාවගේ ආකර්ෂණය දිනාගැනීමට ද කටයුතු කළේය.

තම ශාසනික මෙහෙවර ශ්‍රී ලංකාවට පමණක් සීමා නොකර ලෝක ශාසනික උන්නතිය වෙනුවෙන් කටයුතු කළ අනගාරික ධර්මපාල තුමා 1931 ජූලි 13 දින සිරි දේවමිත්ත ධර්මපාල නමින් ප්‍රවෘජා භූමියට යටපත් විය. ගුරු භක්තිය පණ මෙන් සිරිදේවමිත්ත ධර්මපාලතුමා සුරැකියේ ය.තම ප්‍රවෘජාවෙන් වසර ද්විත්වයකට පසු 1993 අප්‍රේල් 29 දින " සබ්බේ සත්ථා මරිස්සන්ති " යන සනාතන බුදු වදන පසක් කරමින් සිරි දේවමිත්ත ධර්මපාල හිමියෝ ඉන්දියාවේ දී අපවත් වූහ.