TARİHİ HARRAN EVLERİ ve HARRAN ÜNİVERSİTESİ

TARİHİ HARRAN EVLERİ ve HARRAN ÜNİVERSİTESİ

Harran Evleri Hakkında Bilgi
Örneklerine çok fazla rastlanmayan kubbeli evlerin tarihi, alışkın olduğumuz düz çatılı evlerin tarihi kadar eski. Geçmişi M.Ö 6000’li yıllara kadar uzanan kubbeli evlere Musul yakınında Arpachiyah, Tiflis yakınında Schulaveri ve Kıbrıs’ta yapılan kazılarda da rastlanmış. Hatta İtalya’nın Apulya bölgesindeki kırsal kesimlerde bile Harran Evleri tarzındaki kubbeli evlerle karşılaşılmış. Bu evlerin örnekleri M.Ö 3000’li yıllara kadar özellikle Mezopotamya ve Ege’de yoğun biçimde yapılmış. Ülkemizde ise Suruç ve çevresinde, Urfa – Birecik ve Urfa – Akçakale bölgelerinde bu şirin kubbeli evleri görmeniz mümkün.

Bindirme tekniği ile yapılmış külah biçimindeki konik kubbeli Harran Evleri, bu tarz evlerin günümüzdeki temsilcilerindendir. Özellikle ilçenin güney kısmında yoğunlaşan bu evler, bundan yaklaşık 200 yıl önce eski şehrin kalıntıları üzerine inşa edilmiş. Harran Ovası’ndaki evlerin diğer kubbeli evlerden farkı; kubbelerinde kerpiçle birlikte tuğlanın da kullanılmış olmasıdır. Bu farkın aslında iki sebebi vardır. Birincisi bölgenin çöl olmasından dolayı ağaç malzemenin olmaması, ikincisi ise tuğlanın Harran’da bol miktarda bulunmasıdır.

Harran Ovası’nın en çok ilgi çeken yerlerinden olan bu evler, 1979 yılında arkeolojik ve kentsel sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmış. Bu doğrultuda, ören yerinde malzeme toplanması, kanal açılması ve inşaat yapılması gibi faaliyetler yasaklanmış. Koruma altına alınan Harran evlerinden biri ise, 1999 yılında restore edilmesinin ardından Harran Kültür Evi olarak hizmete sunulmuş. Yolunuz Harran Ovası’na düştüğünde, örnek olarak hazırlanan bu evi ziyaret ederek Harran Evleri hakkında fikir edinebilirsiniz. Bu evin girişinde Harran Evleri’ni anlatan bir levha göreceksiniz. Koruma altına alınan evlerden 5 tanesi ise Kültür Bakanlığı tarafından satın alınmış ve restorasyon programına dahil edilmiş. Tüm bu çalışmaların, bölgenin turizm faaliyetlerine olumlu katkılar sağladığını söyleyebiliriz.

HARRAN ÜNİVERSİTESİ
Harran, dünyanın ilk üniversitelerinden birine sahip ilim ve irfanın merkezidir. Harran, ünlü Tıp ve Matematik bilgini Sâbit bin Kurrâ'nın; dünyadan aya olan uzaklığı ilk olarak doğru hesaplayan ünlü astronomi bilgini El-Battanî'nin; atomun ve cebir ilminin mucidi sayılan Cabir bin Hayyan'nın; ünlü din bilgini Şeyhü'l İslam İbn-i Teymiyye gibi birçok bilim adamının yetiştiği ve ders verdiği okul... Özü itibarı ile Harran, Medeniyetlerin Doğduğu ve Buluştuğu Kent...

Harran, dünyadaki üç büyük felsefe ekolünden "Harran Ekolü"nün merkezi... Urfa tarihini incelediğimizde "Harran Felsefe Ekolü" ve "Urfa (Edessa) Felsefe Ekolü" olarak ortaya çıkan iki düşünce mektebini görmekteyiz.

Bu Ekollerin oluşmasında Harran'daki mütercimlerin, Yunan Felsefesi konulu Latince yazılmış eserlerden Arapçaya yaptıkları çeviriler önemli rol oynamıştır. Böylece batı felsefesi yeniden yorumlanarak İslam medeniyetinin oluşumuna katkı sağlamıştır. Daha sonra batı, aydınlanma çağında İslam âlimlerinin yorumladığı batı felsefesini kendi dillerine çevirerek bugünkü batı medeniyetini oluşturmuşlardır.

Halen batı üniversitelerinde Tarihi Harran Üniversitesi'nde yetişmiş olan bilginlerin eserleri ders kitapları olarak okutulmakta ve adlarına kürsüler bulunmaktadır.

HARRAN ULU CAMİİ
Harran, M.S. 640 yıllarında Halife Hz. Ömer zamanında İslam hâkimiyetine geçmiştir. Harran, İslam devrinde Emeviler döneminde son halife II. Mervan zamanında da bir süre başkent olmuştur. İslam Devri'nin önemli eserlerinden olan Ulu Cami veya Cennet Cami, Harran höyüğünün kuzeydoğu eteğinde yer alır. Caminin doğu cephesi mihrabı, şadırvanı ve minaresinin büyük bir bölümü korunmuştur. Türkiye'de İslam mimarisinde yapılmış en eski cami olan Harran Ulu Cami, M.S. 744-750 tarihleri arasında Emeviler devrinde Halife II. Mervan tarafından yaptırılmış ve daha sonra çeşitli zamanlarda onarımlar görmüştür. Ulu Cami 104x107 m. ebadında bir alanı kaplar, minarenin zaman içinde yok olan ahşap merdivenleri, aslına uygun bir şekilde 105 basamaklı olarak yeniden yapılmıştır.