รถเพลิงเขมร VS รถไฟไทย บนรางเหล็กสายประวัติศาสตร์ I ประวัติศาสตร์นอกตำรา EP.201

รถเพลิงกัมพูชา เกิดขึ้นในช่วงภายใต้การปกครองของฝรั่งเศส โดยมีการก่อสร้างเส้นทางรถไฟ หรือรถเพลิงสายตะวันตกจากพนมเปญถึงพระตะบอง เปิดเดินรถครั้งแรกในปี พ.ศ.2475
ในปี พ.ศ. 2484 ช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ด้วยการสนับสนุนของญี่ปุ่น ครั้งนั้นไทยได้ดินแดนเสียมราฐ พระตะบอง และศรีโสภณคืนจากฝรั่งเศส ทำให้ วันที่ 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2484 ไทยได้เปิดเดินรถไฟจากสถานีอรัญประเทศ ผ่านปอยเปตไปถึงเมืองมงคลบุรี ระยะทาง 61 กิโลเมตร บรรจบกับทางรถไฟที่มาจากพนมเปญ เพื่อให้ญี่ปุ่นใช้ลำเลียงอาวุธและกำลังพลเข้าไปในเขตกัมพูชา และต่อมาในวันที่ 10 เมษายน 2485 ไทยเริ่มเปิดการเดินรถจากกรุงเทพ ถึงพระตะบองเป็นครั้งแรก
หลังญี่ปุ่นประกาศยอมแพ้สงครามในปี พ.ศ. 2489 รัฐบาลไทยในฐานะพันธมิตรญี่ปุ่น ต้องคืนดินแดนพระตะบอง เสียมราฐ และศรีโสภณให้แก่ฝรั่งเศส พร้อมกับเส้นทางรถไฟที่เคยสร้างไว้ ทำให้รถไฟที่วิ่งอยู่ในช่วงอรัญประเทศถึงพระตะบองจึงถูกระงับไปโดยปริยาย
ภายหลังกัมพูชาได้รับเอกราชจากฝรั่งเศสแล้ว ทั้งสองประเทศได้ตกลงร่วมกันที่จะกลับมาเดินรถไฟในเส้นทางสายอรัญประเทศ ปอยเปต พระตะบองอีกครั้ง ในวันที่ 22 เมษายน 2498 นับเป็นการเกิดขึ้นของการเดินรถไฟระหว่างประเทศอย่างเป็นทางการของทั้งสองราชอาณาจักรเป็นครั้งแรก
หลังเดินรถได้เพียง 4 ปีเศษ ไทย และกัมพูชาเริ่มเกิดปัญหาความขัดแย้งในกรณีปราสาทพระวิหาร
กระทั่ง 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2501 รัฐบาลสมเด็จพระนโรดม สีหนุของกัมพูชาได้ประกาศตัดความสัมพันธ์ทางการทูตกับไทย การเดินรถไฟจึงต้องหยุดลง
แม้ในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ.2502 ทั้งสองประเทศจะสถาปนาความสัมพันธ์กลับคืนมา และเปิดเดินรถไฟระหว่างกันอีกครั้ง แต่ในวันที่ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2504 กัมพูชาได้ประกาศตัดความสัมพันธ์กับประเทศไทยอีกเป็นครั้งที่ 2 จากกรณีปราสาทพระวิหาร การเดินรถจึงต้องหยุดไปนานถึง 11 ปี
ด้วยความสัมพันธ์อันดีระหว่างรัฐบาลนายพลลอนนอลของกัมพูชา กับรัฐบาลจอมพลถนอมของไทย ทำให้การรถไฟไทยเปิดเดินขบวนรถข้ามแดนไปจากหัวลำโพงไปถึงพระตะบองอีกครั้ง ในวันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2513
อย่างไรก็ตาม การเดินรถไฟระหว่าง 2 ประเทศดำเนินไปได้อีกเพียง 3 ปีเศษ กัมพูชาก็เข้าสู่ภาวะสงครามกลางเมือง ทำให้การเดินรถไฟต้องยุติลงตั้งแต่เดือน กรกฎาคม 2517 จนถึงกระทั่งปัจจุบันนับเป็นระยะเวลายาวนานถึง 50 ปี
หลังสงครามกลางเมือง และความพยายามฟื้นนฟูรถเพลิง วันนี้ระบบรางของกัมพูชาได้รับการปรับปรุงแล้วเสร็จทั้งหมดแล้ว ทั้งเส้นทางสายตะวันตกจากพนมเปญถึงปอยเปต และสายใต้จากพนมเปญถึงสีหนุวิลล์
ปัจจุบัน แม้รถเพลิงกัมพูชาจะยังไม่ให้บริการในช่วงปอยเปต ถึงพระตะบอง แต่อย่างน้อยเส้นทางรถไฟของไทยได้ก่อสร้างเชื่อมต่อกับระบบรางของกัมพูาเรียบร้อยแล้ว
ทั้งหมดรอเพียงวันเวลาที่รถไฟไทย และรถเพลิงกัมพูชา จะกลับมาโลดแล่นบนรางเหล็ก เส้นทางสายสายประวัติศาสตร์ของพวกมันอีกครั้งในอนาคต