Hình thành gần 30 năm nay, nghề nuôi tôm hùm tại Phú Yên hiện đang dẫn đầu cả nước về sản lượng và đem lại hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên, do lợi nhuận, người nuôi tôm hùm tự phát với tốc độ phát triển quá nhanh, khó kiểm soát đang phá vỡ quy hoạch, dẫn đến nhiều rủi ro, nên cần có giải pháp phát triển bền vững.
Giàu lên từ mặt nước đầm
Về xã Xuân Thịnh, vùng trọng điểm nuôi tôm hùm ở thị xã Sông Cầu, chúng tôi được chứng kiến không khí tất bật, rộn ràng của một phiên chợ chuyên phục vụ cho nghề này. Từ sáng sớm đã có khoảng 50 đến 60 xe tải, xe đông lạnh các loại từ khắp nơi trong cả nước về đây để bán thức ăn nuôi tôm hùm, chủ yếu là thức ăn tươi sống, bao gồm các loại động vật giáp xác (tôm, cua, ghẹ...), động vật thân mềm (sò lông, sò đá, ốc bươu vàng...), các loài cá tạp (cá sơn, cá liệt, cá mối, cá chuồn...). Phiên chợ diễn ra rất khẩn trương. Trong chốc lát, hàng trăm tấn thức ăn được chuyển xuống các loại xe thô sơ chở về vùng nuôi, đưa ra ghe kịp cho tôm ăn trong buổi sáng.
Làng cát Phú Dương, Vịnh Hòa thuộc xã Xuân Thịnh nằm nép mình bên bờ vịnh Xuân Ðài là vùng trọng điểm của tôm hùm. Trước đây, do đặc thù là vùng bãi ngang, không có đất nông nghiệp để sản xuất lương thực, chỉ duy nhất một nghề chài lưới ven đầm, nhà nào cũng đông con cho nên cuộc sống khá khó khăn. Có thời điểm cả làng có đến 80% số hộ nghèo. Nhiều người bỏ đi nơi khác tìm kế sinh nhai. Nhưng hôm nay, con tôm hùm đã níu chân họ lại, nguồn lợi từ con tôm đã làm thay đổi cuộc sống của bao người. Chủ tịch UBND xã Xuân Thịnh Lê Minh Hoan cho biết: Nghề nuôi tôm hùm ở địa phương liên tục phát triển qua từng vụ. Hiện có khoảng 1.700 hộ gia đình nuôi tôm, chiếm 80% tổng số hộ toàn xã. Nếu trước đây vùng nuôi chỉ tập trung tại hai làng Phú Dương và Vịnh Hòa, thì nay bà con mở rộng thêm đến thôn Hòa Hiệp. Theo số liệu báo cáo sáu tháng đầu năm 2017, xã có khoảng 25 nghìn lồng nuôi, bình quân mỗi lồng từ 180 đến 200 con giống, chủ yếu là tôm hùm xanh. Trước đây, tôm xuất bán theo mùa, cứ nuôi đúng một chu kỳ 18 tháng, xuất bán rồi mua tôm giống ủ lại, thì nay bà con nuôi theo kiểu rải vụ, mỗi gia đình đều có vài trăm lồng tôm đủ kích cỡ, từ tôm giống nuôi đến tôm thịt, nhờ đó ngày nào cũng có tôm xuất bán. Hiện nay, bình quân mỗi ngày, toàn xã xuất bán từ năm đến bảy tấn tôm thương phẩm. Giá tôm hiện tại 700 nghìn đồng/kg tôm xanh cỡ 3 đến 5 con/kg và 1,8 triệu đồng/kg loại tôm bông (một con/kg) đã tăng thu nhập cho người nuôi cao hơn mọi năm.
Cũng theo Chủ tịch UBND xã Xuân Thịnh Lê Minh Hoan: "Qua khảo sát toàn xã, có khoảng 20% số hộ giàu với mức thu nhập tiền tỷ mỗi năm; 50% có mức thu nhập từ 500-700 triệu đồng; còn vài trăm triệu đồng là đại trà. Tất nhiên cũng có gia đình thua lỗ do thiên tai dịch bệnh nhưng phần lớn là có lãi". Ở Phú Dương, Vịnh Hòa hiện có đến hàng chục hộ nuôi tôm hùm đang có trong tay số tài sản hàng tỷ đồng như Nguyễn Thành Nhơn, Nguyễn Văn Hổ, Nguyễn Xuân Danh, Trần Văn Tới, Ðỗ Thanh Ngà... Từ nguồn thu nhập ổn định, người nông dân không chỉ làm giàu cho bản thân, gia đình, mà còn giúp bà con xóm làng cùng phát triển kinh tế. Mỗi năm, bà con tự nguyện đóng góp hàng tỷ đồng cho việc xây dựng giao thông nông thôn, mở rộng mạng lưới điện, xây trường học, tạo quỹ khuyến học, quỹ vì người nghèo, góp phần giúp cho bộ mặt nông thôn ngày càng
thay đổi.
Trao đổi với ông Lương Công Tuấn, Phó Chủ tịch UBND thị xã Sông Cầu, chúng tôi được biết, cho đến nay thị xã Sông Cầu vẫn được xem là "thủ phủ" tôm hùm cả nước, với hơn 26.200 lồng nuôi, nhờ điều kiện tự nhiên của mặt nước đầm Cù Mông và vịnh Xuân Ðài (rộng khoảng 13 nghìn ha) rất phù hợp với điều kiện sống, phát triển của con tôm hùm. Nghề nuôi tôm hùm ở đây phát triển mạnh, quy mô đầu tư ngày càng lớn, từ đó xuất hiện ngày càng nhiều những nông dân tỷ phú, những làng tỷ phú ven biển Nam Trung Bộ. Sản lượng tôm hùm thương phẩm vào khoảng 500 đến 600 tấn/năm, chiếm gần 80% sản lượng của toàn tỉnh. Doanh thu từ nghề này của thị xã Sông Cầu khoảng 700 đến 800 tỷ đồng/năm, tạo việc làm ổn định cho hơn 4.000 hộ dân ven biển. Nhiều vùng nghèo khó bao đời nay như Xuân Thịnh, Xuân Phương, Xuân Ðài thật sự chuyển mình chỉ trong vòng vài ba năm nhờ lợi nhuận từ con tôm hùm.
Hạn chế rủi ro
Cho đến nay, Việt Nam chưa sản xuất được tôm hùm giống để nuôi, cho nên tôm giống lâu nay chủ yếu phụ thuộc vào nguồn khai thác ngoài tự nhiên. Tại Phú Yên, nghề khai thác và ương tôm hùm giống của tỉnh có tổng diện tích mặt nước phân bố khoảng 52 km2 trên địa bàn các huyện Ðông Hòa, Tuy An và thị xã Sông Cầu. Sản lượng khai thác trung bình mỗi năm từ 1,2 đến 1,5 triệu con. Lượng giống này chỉ đáp ứng được từ 60 đến 90% cho việc nuôi tôm thương phẩm trong tỉnh, còn lại nhập từ các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Ðịnh. Những năm gần đây, do tôm hùm giống khai thác trong nước giảm, nên phần lớn người nuôi ở Phú Yên phải nhập giống từ các nước Phi-li-pin, Ma-lai-xi-a, In-đô-nê-xi-a.
Информация по комментариям в разработке