#Kościół

#kosciol #ewangelicki #zeliszow #żeliszów #klasycyzm
Joanna #Lamparska
Kościół ewangelicki w Żeliszowie jest zamknięty od 1945 roku. Zbudowany jako kościół ewangelicki, dziś stanowi wyjątkowy i niepowtarzalny w skali Europy zabytek epoki wczesnego klasycyzmu. Znajduje się na południowo-zachodnim skraju miejscowości Żeliszów na Dolnum Śląsku.
Kościół został wzniesiony według projektu przypisywanego architektowi Carlowi Gotthardowi Langhansowi, twórcy m.in. takich budowli, jak Brama Brandenburskia w Berlinie.
Kościół powstał, co jest ewenementem, na planie elipsy - o rozmiarach około 20x30 m. W 1872 do kościoła dobudowano dzwonnicę z bolesławieckiego piaskowca według projektu miejscowego architekta Petera Gansela.
Elewacja kościoła jest surowa i wyróżnia się brakiem wystroju architektonicznego, a dach pokryty był pierwotnie dachówką. Bogato zdobione, jednoprzestrzenne wnętrze, otoczone jest drewnianymi emporami.
Kościół był użytkowany przez miejscową gminę ewangelicką do 1945. Gmina katolicka korzystała z pobliskiego kościoła pod wezwaniem św. Jana Nepomucena. Po wyjeździe niemieckich mieszkańców kościół pozostał w dobrym stanie, lecz nie był użytkowany zgodnie z przeznaczeniem. Początkowo urządzono w nim owczarnię, potem niszczał przemieniając się w ruinę. Utracił ołtarz, organy, ławki, żyrandole, okoliczni mieszkańcy traktowali kościół jako źródło materiałów budowlanych. Gdy dach namiotowy wieży przechylił się, został zwalony. Część więźby dachowej zawaliła się i kościół był pozbawiony ochrony przed deszczem i śniegiem. Kościół został wpisany na listę zabytków województwa dolnośląskiego dopiero 12 grudnia 2005 roku.
Pierwszym zabezpieczeniem zrujnowanego kościoła stało się zamurowanie otworów po wyrwanych ramach okiennych.
Obok kościoła znajduje się opuszczony cmentarz ewangelicki, na którym pozostało niewiele nagrobków.
W 2013 roku warszawska fundacja „Twoje Dziedzictwo“przejęła od gminy zabytek wraz z terenem dawnego cmentarza i uzyskała pomoc Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, co umożliwiło rozpoczęcie renowacji kościoła. Od sierpnia 2014 trwają prace przy odbudowie dachu, a pierwszy etap prac konserwatorskich przy wieży, przeprowadzony w 2018 roku, otrzymał dofinansowanie od Deutsch-Polnische Stiftung Kulturpflege und Denkmalschutz z Görlitz z udziałem funduszy Republiki Federalnej Niemiec, oraz dotacji od Erika-Simon Stiftung i Senta-Weygandt Foundation z Görlitz.