Скачать или смотреть EP. 100 ท่องแดนพุทธภูมิ ตอนที่ ๑๐๐ ถ้ำสัตตบรรณ (Sattapanna Cave)

ถ้ำสัตตบรรณคูหา ตั้งอยู่บนภูเขาเวภาระ หรือไวภาระ ในภาษาสันสกฤต เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร ประเทศอินเดีย เส้นทางการเดินทางไปยังถ้ำสัตตบรรณคูหานั้น จุดที่เราจะต้องผ่านคือ
๑.ตโปทาราม แปลว่าสายน้ำร้อน มีปรากฏในพระไตรปิฎก ๑๐ ครั้ง ตั้งอยู่เชิงเขาเวภาระ ปากทางออกทางทิศเหนือกรุงเหนือของเมืองราชคฤห์ อรรถกถากล่าวว่า ไหลมาจากมหาโลหกุมภีนรก อีกฉบับว่าไหลมาจากสระน้ำใหญ่ของพวกนาค มีพระสูตรที่ปรากฏคือ ๑.โกกนุทสูตร พระอานนท์แสดงธรรมโปรดโกกนุทปริพพาชก ๒.มหากัจจานภัทเทกรัตตสูตร พระพุทธองค์ยกย่องพระมหากัจจานะเป็นบัณฑิต ๓.สมิทธิสูตร พระพุทธองค์ทรงแสดงธรรมโปรดพระสมิทธิ
สมัยพุทธกาลเป็นที่อาบน้ำแร่ของชาวเมืองทั้งพระสงฆ์และกษัตริย์ มีหลายครั้งที่พระสงฆ์เล่นน้ำเลยเวลาจนพระราชาไม่อาจจะสนานทัน ต้องไปกราบทูลเรื่องนี้ จึงโปรดมีวินัยในการอาบน้ำของพระสงฆัง ดังปรากฏในนหานสิกขาบท พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒ พระเจ้าพิมพิสารจะไปสนาน แต่รอพระสงฆ์นานจนไม่ได้อาบ ประตูเมืองก็ปิดก่อน พระองค์ออกกฎเอง ประตูเมืองจะปิด ๓ ทุ่ม เมื่อพระองค์ช้าก็ไม่อยากฝ่าฝืนกฎ เลยประทับอยู่นอกเมือง เลยไปกราบพระศาสดาที่พระเวฬุวันในตอนเช้า พระองค์ทราบเหตุการณ์จึงบัญญัตสิกขาบท ถ้ายังไม่ถึงครึงเดือน อาบน้ำต้องปาจิตตีย์
เมื่อพระพุทธศาสนาสูญสลายไป ที่นี่ถูกทิ้งให้รกร่าง ต่อมาพราหมณ์ได้มาสร้างพื้นที่สำหรับอาบโดยแบ่งเป็นชั้นๆให้คนได้อาบ โดยสายน้ำแล้วใส่ร้องหินที่ทำเป็นรูตรงกลางให้ไหลออกมาให้คนทั้งบูชาและอาบน้ำกันโดยแบ่งกันตามฐานะ
๒.ปิปผลิคูหา ที่พระมหากัสสปะจำพรรษา แต่มาดูแล้วเหมือนป้อมปราการหินมากกว่าถ้ำ
๓.วัดเชน มีทั้งนิกายเศวตัมพร และทิฆัมพร ทั้งเก่าและใหม่ เหมือนการบ่งบอกว่าพื้นที่บริเวณนี้ ฉันคุมนะ
๔.ถ้ำสัตตบัณณคูหา
พื้นที่ภายในถ้ำ เดินลงจากภูเขาเล็กน้อย สุดท้ายก็มาเจอถ้ำสัตบัณณคูหา มีปรากฏในพระไตรปิฎก ครั้ง ๔ ครั้ง ดูสภาพแล้วภายในไม่อาจจะนั่งได้ถึง ๕๐๐ องค์ แต่บริเวณด้านหน้าเป็นไปได้ ที่นี่ไม่มีหลักฐานทางโบราณคดีรองรับว่าเป็นสัตตบรรณคูหา แต่ปรากฏในหลักฐานฝ่ายเชน และฮินดูว่าที่นี่คือภูเขาเวภาระแน่นอน และที่เป็นถ้ำก็มีเพียงที่นี่เท่านั้น