Dr. Rıza Yıldırım ile Aleviliğin Doğuşu - II KTS# 180

00:00 - 01:25 Programa giriş
01:55 - 04:20 Kitabın ismi neden Aleviliğin Doğuşu?
05:30 - 12:00 Safeviler Sünni olarak ortaya çıktıktan sonra nasıl Şiileşti? Sünni-Şii ayrımını erken dönemde kullanmak ne kadar doğru? “Safevi tarikatı devlete dönüştükten sonra devletin içinde bir nizamname gibi devam etmiştir.” Şii iktidarların Sünni dünyada neşvü nemâ buluşu. “Tasavvuf esasında Şia’nın Sünniliğe uyarlanması gibidir.”
12:00 - 16:30 Bu devlet yapılarında Sünni-Şii ayrımı nasıl yapılabilir? Safvet’üs-Safa’nın niteliği. Şeyh Cüneyt’le birlikte “ikinci Safevi tarikatı” ortaya çıkmıştır. Kızılbaş hareketinin beslendiği kaynaklar. Buyruk metninin de bu “ikinci Safevi tarikatı”nın kurucu metni oluşu.
16:30 - 18:50 Buyruk metni üzerinden Şah’ın politik-teolojik özellikleri.
18:50 - 29:45 Böyle bir dini-siyasi örgütlenmeyi ne tetikledi? Türk-Mogol geleneğinden Tacik zümrelerine ve Osmanlı konjonktürü. Osmanlıların gelişimi ve Doğu Roma İmparatorluğu. Osmanlılar ve İslamlaşma, bürokratikleşme. Ortodoksinin inşası.
29:45 - 38:00 Osmanlı siyasal modeli üzerine. Şehir-merkezlilik. Safevilerde şehirlilik ve Osmanlılarla karşılaştırma. Osmanlı bu merkezi yapıdan dolayı hareketli kompakt gruplara karşıydı. Anadolu türkmen beyliklerinin erken dönemde yapısı. Beylikler ve Safevilerin erken dönem ilişkileri.
38:00 - 47:00 İran Devrimi sonrası akademide Şia üzerine bir ilginin ortaya çıkması. “Şia nasıl iktidarı ele geçirdi?” sorunu. Şeyh Cüneyd ve Haydar üzerine yazılan taraflı ifadeler el-Münci örneği. “Hükümdarların Safevi karşıtlığı esasen Şiilik karşıtlığından değil, yükselecek bir askeri güç potansiyeliydi.”
47:00 - 59:00 Erken dönem Safevilerin siyasal faaliyetleri. Oymak ve kabile yapısının askeri sınıfa olan dahiliyeti. Halife modeline karşın mesiyanik model.
59:00 - 01:07:50 Safeviler dönemi benzer bir çok siyasal yapı varken (örn. Nurbahşiler) neden Safeviler bu derecede başarılı oldu? “Bu başarı Safevi devletinin etrafında kümelenen kitlelerin özelliklerinde yatıyor.” Safevi şeyhlerinin yaşlarının 20 yaşından çok küçük oluşu ve formasyon dönemlerinde bu olaydan etkilenmeleri. Safevilerin askeri-aristokratik yapısı.
01:10:15 - 01:12:40 Safevi devletinin oluşumunda Şah’ın ve Türkmenlerin rolü nelerdir? Türkmenleşme projesinden kast nedir? “Konar-göçerler içerisine Kürt aşiretler de dahildir.”
01:13:30 - 01:19:40 Safevilerde kardeş çatışkıları ve şeyhliğin oğullar yerine kardeşiler üzerine ilerlemesi mümkün müydü? Bayramilerin ve Eşrefoğlu Rumi’nin Safevi tarikatıyla alakası.
01:19:40 - 01:32:40 Ulus-devletleşme sürecinde “Türkçe konuşma” olayının diskur haline gelişi nasıldı? Erken Cumhuriyet ve İran karşılaştırması.
01:33:40 - 01:47:40 Kızılbaşlığın 16.yüzyılda gücünün değişmesi “sönüşü” problemi üzerine. Şah İsmail’in hayatının çekiciliği ve ilginçliği üzerine bazı tespitler. Şah İsmail’in siyasal hayatı.
01:47:40 - 01:49:40 Şah İsmail’in mürid/tebaa kitlesinin askeri/savaşçı özelliği. Samuraylarla Safevi müridlerinin karşılaştırılması.
01:49:40 - 01:57:50 Safevi ordusunun Osmanlılara karşı çok azınlıkta kalışı. Çaldıran yenilgisinin esasında gayet doğal bir sonuç oluşunun alt-yapısı. Şah İsmail’in aşırı özgüveninin yenilgideki rolü.

#rıza #yıldırım #alevilik