Nova, Supernova, Hypernova: oι αστρικές εκρήξεις μέσα σε λίγα λεπτά | Astronio X (#15)

Τι σημαίνουν οι λέξεις Nova, Supernova, Kilonova, Hypernova; Στο βίντεο αυτό γνωρίζουμε τις σημαντικότερες κατηγορίες αστρικών εκρήξεων και τη σημασία τους για το Σύμπαν και για εμάς.

►Εάν θεωρείτε ότι το κανάλι Astronio είναι αξιόλογο μπορείτε να το υποστηρίξετε:    / @astronio  

►Astronio στα social media:
Instagram:   / _astronio_  
Facebook:   / astronioyoutube  
Twitter:   / _astronio_  
TikTok:   / _astronio_  

►Δείτε επίσης:
1. Η προέλευση των χημικών στοιχείων: https://svs.gsfc.nasa.gov/13873/

2. Η ονομασία «νόβα» σημαίνει νέος ή «καινοφανής» αστέρας. Δόθηκε από τον Tycho Brahe το 1572 σε ένα «νέο άστρο» που εμφανίστηκε στον ουρανό. Φυσικά, δεν ήταν νέο άστρο, αλλά μια έκρηξη Supernova Τύπου Ia. Αργότερα, οι ονομασίες «νόβα» και «σουπερνόβα» δόθηκαν σε διαφορετικά φαινόμενα. Στα ελληνικά έχουν αποδοθεί ως «καινοφανής» και «υπερκαινοφανής» αστέρας.

3. Πώς είναι τόσο θερμοί οι λευκοί νάνοι ενώ δεν πραγματοποιούνται πυρηνικές αντιδράσεις στο εσωτερικό τους;
Η υψηλή τους θερμοκρασία οφείλεται στον τρόπο σχηματισμού τους, δηλαδή στο γεγονός ότι πρακτικά είναι τα πολύ πυκνά κέντρα αστέρων που έφτασαν στο τέλος της ζωής τους. Έτσι, κατά τον σχηματισμό τους έχουν μια θερμοκρασία της τάξης των 100.000 βαθμών Κελσίου, αλλά με το πέρασμα εκατομμυρίων ετών αυτό το νούμερο μειώνεται αρκετά. Δηλαδή, οι λευκοί νάνοι κρυώνουν με το πέρασμα του χρόνου. Ενδεικτικά, μετά από 1 δισεκατομμύριο χρόνια υπολογίζεται ότι η θερμοκρασία πέφτει περίπου στους 10.000 βαθμούς Κελσίου.

4. Σε κάποιες περιπτώσεις, προτού καταρρεύσουν, οι υπεργίγαντες αστέρες ενδέχεται να χάσουν κάποια από τα ελαφριά εξωτερικά τους στρώματα. Εάν έχει χαθεί το εξωτερικό στρώμα υδρογόνου που τους περιβάλλει, τότε παρατηρείται έκρηξη σουπερνόβα Τύπου Ιb, ενώ αν έχει χαθεί και το στρώμα ηλίου, παρατηρείται έκρηξη σουπερνόβα Τύπου Ιc. Η βασική τους διαφορά από τις εκρήξεις σουπερνόβα Τύπου ΙΙ είναι ότι δεν εμφανίζονται γραμμές απορρόφησης υδρογόνου στα φάσματά τους. Ωστόσο, ο γενικότερος μηχανισμός παραμένει ίδιος.

5. Η κατηγοριοποίηση των εκρήξεων σουπερνόβα συχνά προκαλεί σύγχυση, διότι προκύπτει από τα φάσματα των εκρήξεων και όχι από τους μηχανισμούς που τις προκαλούν. Συνοπτικά, εάν η έκρηξη Supernova οφείλεται σε κατάρρευση γιγάντιου άστρου, τότε μιλούμε για Supernova Τύπου II ή Supernova Τύπου Ιb ή Ic. Εάν οφείλεται σε λευκό νάνο που ξεπέρασε το όριο της ανώτερης δυνατής μάζας, τότε μιλούμε για Supernova Τύπου Ιa.

6. Για τα ποσά ενέργειας που εκλύονται χρησιμοποιήθηκαν οι παρακάτω πηγές:
https://en.wikipedia.org/wiki/Nuclear...
http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/...
https://www.nasa.gov/universe/nasa-mi...

7. Η συγχώνευση μαύρων τρυπών και αστέρων νετρονίων μπορεί επίσης να δημιουργήσει kilonova εφόσον διαλυθεί ο αστέρας νετρονίων κατά τη διαδικασία και εκτοξευθεί αρκετό υλικό στον διαστρικό χώρο. Σχετικό paper: https://arxiv.org/pdf/2208.00973.pdf

8. Μια έκρηξη σουπερνόβα θεωρείται δυνητικά επικίνδυνη, εάν συμβεί σε απόσταση μικρότερη των 100 ετών φωτός από εμάς. Ο πιο κοντινός υποψήφιος αστέρας για έκρηξη σουπερνόβα είναι ένας λευκός νάνος σε διπλό αστρικό σύστημα (HR8210), ο οποίος βρίσκεται στην ασφαλή απόσταση των 154 ετών φωτός από εμάς. Ταυτόχρονα, απομακρύνεται. Επομένως, δεν κινδυνεύουμε.

9. Για την εκτίμηση της μάζας ενός κουταλιού του γλυκού από τα υλικά ενός αστέρα νετρονίων χρησιμοποιήθηκε η πυκνότητα 5x10^17 kg/m^3 και ο όγκος 5 ml ενός κουταλιού του γλυκού.

10. Το πλήρες κείμενο του βίντεο: https://www.astronio.gr/astrikes-ekri...

11. Η έκρηξη Hypernova του 1998 είναι γνωστή ως SN 1998bw.

-------
Περιεχόμενα:
0:00 Εισαγωγή
0:22 Nova
2:07 Supernova από λευκούς νάνους
4:02 Supernova από γιγάντιους αστέρες
5:04 Kilonova
6:41 Hypernova
7:38 Red Luminous Nova
8:10 Η σημασία των αστρικών εκρήξεων
8:58 Επίλογος
-------
Παρουσίαση-Επιμέλεια: Παύλος Καστανάς
Software: Space Engine
Πηγές εικόνων: NASA, ESA, ESO, Pixabay (Creative Commons 3.0 License)
Γεννήτρια AI εικόνων: Midjourney


Μουσική:
Audionautix - Nightrunner
Kevin MacLeod - Lightless Dawn
Chris Zabriskie - Cylinder Three
Chris Zabriskie - Divider
Jimena Contreras - Atlantis Rage
DivKid - Icelandic Arpeggios
All music is under a Creative Commons License