Nizamülmülk Hayatı ve Ölürken Melikşah'a Son Sözleri "Uyanış Büyük Selçuklu 6. Bölüm"

Trt 1 de ekrana gelen Uyanış Büyük Selçuklu dizisinin 6. bölümü ve 7. bölüm fragmanı yayınlandı. Nizamülmülk'ü dizide Mehmet Özgür canlandırmakta. Sultan Melikşah Sencer Terken Hatun gibi kişilerin yanında Hasan Sabbah ve ona bağlı batinilerin faaliyetleri dizide yer alıyor. Diğer eğitim ve tarih videolarımız:

Terken Hatun:    • Terken Hatun: Devleti Fetret Devrine ...  
Büyük Selçuklu Tarihi:    • Sultan Melikşah Öncesi Büyük Selçuklu...  

Melikşah şüpheli Ölümü:    • Sultan Melikşah'ın Hayatı ve Şüpheli ...  

Selçuklu devletinin bilge veziri Nizamülmülk’ün gerçek adı Hasan’ı Tusi’dir. Adından da anlaşılacağı üzere Horasan’ın Tus şehrinde doğmuştur. Nizamülmülk ise onun lakabı olup, ülkeye nizam veren diğer bir deyişle devlete düzen veren anlamına gelmektedir. Hasan-ı Tusi’ye Nizamülmülk lakabı Abbasi halifesi El-Kaim Biemrillah tarafından verilmiştir. Fars kökenli biriydi ve Aristokrat bir aileden gelmiş, iyi bir eğitim almıştı. Devrinin en önemli ilim merkezlerinde, Halepte-Nişaburda-İsfahanda-Bağdatta meşhur alimlerden dersler alarak kendisini geliştirdi. Nizamülmülk, ilk olarak Gazneli devletine hizmet eden bir alimdi fakat asıl kıymeti Selçuklu devletinde görecekti. Çağrı Bey, Nizamülmülk ile tanışınca oğlu için en ideal hocayı bulduğunu anlayarak hemen onu hizmetine alarak oğlu Alparslan’a şu nasihatta bulundu: “Oğul, bu adam senin hocandır. Benden sonra onu baba bil ve sözüne kulak ver”
Nizamülmülk, Alparslan’ın iyi bir eğitim alması ve yeteneklerini geliştirmesini sağlamış, Alparslan ise Nizamülmülk’ü her zaman yanında tutarak, onun her fikrine önem vererek hocasına gereken değeri gösterdi. Malazgirt hariç bütün seferlerinde Nizamülmülk yanındaydı, Malazgirt seferini ise tehlikeli olarak gören Alparslan Nizamülk’ü geride tutarak eşi Seferiye Hatun’u, Melikşah ve diğer çocuklarını, devletini, hazinesini kısaca her şeyini ona emanet etti. Sultan Alparslan, askeri, siyasi her konuda Nizamülmülk’ü aklına yatmasa bile dinlerken, tek bir konuda dinlemedi. Nizamülmülk devlet için istihbarata çok önem veriyor ve bu konuda çalışmalar yürütüyordu. Alparslan ise casusluk işinden ve casuslardan nefret ettiği için bu durumu kendisine yakıştıramamış bu sebepten Selçuklu devleti bu konuda geri kalmıştır. İlerde Hasan Sabbah önderliğinde Batinilerin faaliyetleri ortaya çıktığında istihbaratın önemi daha iyi anlaşılmıştır.
Sultan Alparslan, en büyük oğlu olmamasına rağmen Melikşah’ı veliaht ilan etti. En sevdiği yoldaşı Nizamülmülk’ü ise oğluna atabeg olarak tayin etti. Kendi babasının ettiği nasihatın aynısını oğlu Melikşah’a ederek “onu baba bil” demiştir. Gerçekten de Melikşah, Nizamülmülk’ü sadece hocası olarak görmemiş aynı zamanda babası yerine koymuştur. Bazı kaynaklarda Melikşah’ın baba diye hitap ettiğine bile rastlıyoruz.
Nizamülmülk, Alparslan’ın Berzem kalesinde şehit edilmesinden sonra devletin başına Melikşah’ın geçmesinde büyük rol oynadı. Melikşah’ın amcası Kavurd tahtı ele geçirmek istemiş fakat Nizamülmülk bunu engellemiştir. Bazı devlet adamları ücret ve maaşlarının arttırılmasını yoksa Kavurd’u destekleyeceklerini söylemiş, bunun üzerine Nizamülmülk: taleplerinizi sultana ileteceğim diyerek ortamdan çekilmiştir. Durumu sultana açarak Kavurd’un ortadan kaldırılmasını isteyen Nizamülmülk, hem devlet adamlarının arsız taleplerini önlemiş hem de Melikşah’ın saltanatını sarsacak gelişmeleri önlemiştir.
Hasan Sabbah daha gençlik yıllarında Nizamülmülk tarafından tatbikata uğramış ve ona karşı kinlenmişti. Ayrıca Nizamülmülk Hasan Sabbah’ın fedailerine göz açtırmıyor, devlete sızmalarını önlemek için elinden geleni yapıyordu. Bu nedenle Nizamülmülkü ortadan kaldırmak için Terken Hatun’un veziri Tacülmülk ile ittifak yaparak suikast planı hazırlandı. Sonuç olarak genç bir batini fedaisinin hançer darbeleriyle Nizamülmülk ağır yaralandı ve kısa süre sonra vefat etti. Bu sırada durumu haber alan Melikşah hemen vezirin yanına geldi. Nizamülmülk kendisini sultanın öldürttüğünü düşünerek ölüm döşeğinde şu sözleri söyledi:
“Siz de bilirsiniz ki ömrümü baban ile senin devletine harcadım, zaten yeterince yaşlanmıştım. Ecelimle ölmemi bekleyecek kadar hatırım yok muydu. Neden ecelimle ölmeme izin vermedin. Ya da vezirlikten azletseydin de bana bu akıbeti reva görmeseydin.”
Sultan Melikşah,duyduğu bu sözlerden dolayı şaşkına dönerek gözyaşlarına boğulmuş ve boynunda asılı olan kuranı çıkarıp yeminler ederek olayla ilgisi olmadığını şu cümlelerle dile getirmiştir:“ Sen benim devletimin bereketi, vezirim, hocam, ve atabeğimsin. Ben ki seni babam yerine koymuşum. Bunu sana nasıl reva görebilirim.”