شعری که سعدی به گویش قدیم شیرازی و فارسی و عربی سروده!

مثلثات سعدی:
شعری که سعدی به دو زبان فارسی و عربی و گویش قدیم شیرازی سروده است.

مثلثات به شعری گفته می­‌شود که شاعر، آن را به سه زبان یا دو زبان و یک گویش قدیمی می­‌سراید. سعدی، یک مثنوی سرشار از پند و اندرز دارد که شامل ۵۴ بیت است و در ۱۸ بند سه بیتی شکل گرفته و در هر بند، یک اندرز اخلاقی را در قالب یک بیت عربی، یک بیت فارسی و یک بیت به گویش شیرازی قدیم (قرن هفتم تا نهم) سروده است. این گویش، همریشه اما متمایز از زبان فارسی باستان است و مردم شیراز سده­‌های هفتم تا نهم، علاوه بر زبان فارسی دری، گویش خاص خود را داشته اند و بعدها، فارسی دری، کاملاً جایگزین آن شده است.

علاوه بر سعدی، شاعران و عارفانی همچون روزبهان بَقلی شیرازی، حافظ، شاه داعی الی الله، ابواسحاق اطعمه و شمس پسر ناصر نیز به این گویش، شعر سروده اند. شاه داعی، علاوه بر ابیات پراکنده، یک مثنوی ۷۰۰ بیتی با عنوان «کان ملاحت» به همین گویش قدیمی دارد. نخستین بار، محمدجعفر واجد شیرازی، مثلثات سعدی را تصحیح، ترجمه و شرح کرد. علامه محمد قزوینی و ادیب طوسی نیز غزل مثلث حافظ را شرح کرده اند.   

در این ویدئو، ضمن معرفی این نوع شعر، چند بیت از مثنوی بلند و زیبای سعدی خوانده و شرح می­‌شود.

برای اطلاعات بیشتر از این گویش قدیمی شیرازی، به مقالۀ «شیرازی باستان» نوشتۀ دکتر حسن رضایی باغ بیدی و برای آشنایی بیشتر با «مثلثات»، به دو مقالۀ دکتر جعفر مؤید شیرازی (مجلۀ یغما، ۱۳۵۷) و دکتر منوچهر دانش­‌پژوه مراجعه کنید.   

برای دیدن شرح غزل مثلث حافظ، این ویدئو را ببینید:

    • شرح غزلی که حافظ با گویش شیرازی سروده  

#سعدی #شعر #بهادر_باقری #ملمع #شعر_اخلاقی #فرهنگ_ایران