Jinsiy savol va javob

Ushbu tarbiya jarayonida ota-ona farzandining yoshiga katta e’tibor berishi lozimdir.

Shu bois necha yoshda qaysi jihatga ko‘p e’tibor berish muhim ekanini bosqichma-bosqich bayon qilamiz. Farzandlarning yoshiga qarab bunday tarbiya ularga uch bosqichda beriladi.

1-bosqich – 7–12 yoshlar oralig‘i, bu yaxshi va yomonni ajrata oladigan yosh. Bu paytda bolaga izn so‘rash va nazar solish odobi o‘rgatiladi.

2-bosqich – 12–16 yoshlar oralig‘i, bu balog‘at yoshi bo‘lib, o‘smirlik yoshi ham deyiladi. Bu vaqtda o‘g‘il bolada ehtilom va qiz bolada hayz bo‘ladi. Ba’zilarda erta, ayrimlarda esa bir muddat kech kuzatiladi.

3-bosqich – 16–17 yoshlar oralig‘i, bu kamolga yetish yoshi hisoblanadi.

Islom farzand tarbiyasida hech bir narsani e’tibordan chetda qoldirmagan, balki tarbiyaning nozik qirralarini ham bayon qilgan. Diniy ta’limotlarda ushbu yoshlarda nimani o‘rgatish, ko‘rsatib berish va ta’kidlab borish kabi ko‘rsatmalar berilgan. Shuningdek, qanday amallardan qaytarish va ogoh etish haqidagi zarur ta’limlarga ham alohida e’tibor qaratilgan.

O`smirlik - bolalikdan yigitlikka o`tish davri bo`lib, 15-18 yoshlarni o`z ichiga oladi. Bu davr anatomik-fizologik, psixologik va tibbiy jihatdan o`ziga xos xususiyatlarga ega.Odam hayotining mazkur bosqichida yoshlarning jismoniy va psixik rivoji sezilarli darajada tezlashadi, hayotdagi turli masalalarga e`tibori, qiziqishi kuchayadi, fikrlash doirasi kengayadi, fe`l-atvori shakllana boshlaydi.

O`smirlik-balog`atga yetish davri bo`lib, o`ziga xos sezgilar, xislar, tuyg`ular va oilaviy hayotga taaluqli chigal masalalar uning fikru-hayolini, vaqtini talaygina qismini band etadi.

Bular ta`sirida o`smirning atrofdagi kishilar bilan muomulasi, jamiyatda sodir bo`layotgan voqealarga munosabati tez o`zgarib turadi.Ba`zan ayrim ijtimoiy masalalar to`g`risida o`smirda noto`g`ri tasavvur, yanglish fikrlar paydo bo`lishi tufayli, u oilada, o`qish va ish joyida o`rnatilgan muayyan tartib-qoidalarga tanqidiy ko`z bilan qaraydi.Bu esa hayotdagi ba`zi masalalarni talqin qilishda ota-ona, o`qituvchilar bilan o`smir o`rtasida turli anglashilmovchiliklarga sabab bo`ladi. Shu bois, o`smirlik davri ota-ona, o`qituvchilar, jamoatchilik uchun ham, yoshlarning o`zi uchun ham eng murakkab davr hisoblanadi.

O`smir jinsiy tarbiyasi.

Oilaviy hayot qurishga taaluqli muammolar o`smir fikru-hayolining talaygina qismini egallaydi. U mazkur masalalar bo`yicha o`zini qoniqtiradigan mazmunda ma`lumot olishga intiladi, lekin bu haqda ota-ona, o`qituvchi va yoshi ulug`larga murojaat qilishga jur`at qilmaydi. Shuning uchun bunday ma`lumotlarni u o`zidan sal yoshi kattaroq o`rtoqlaridan so`rab bilishga majbur bo`ladi.Afsuski, ulardan olingan ma`lumotlar o`smirda noto`g`ri tasavvurlar va yanglish fikrlarni yuzaga keltiradi. Oqibatda o`smir qaltis, zararli harakatga yo`l qo`yishi mumkin.Ba`zan bu xato, adashuv o`smir uchun juda qimmatga tushadi, hayotini izidan chiqaradi.

Shuning uchun jinsiy tarbiya, oilaviy hayot, ro`zg`or yumishlari masalalari bo`yicha tarbiyaviy ishlar bolalarning yoshligidan, ya`ni o`smirlik davridan ancha oldinroq boshlanishi lozim.

Ushbu tarbiyaviy ishlar taxminan quyidagi tartibda olib borilishi mumkin:

1.O`gil va qiz bolalar o`rtasida jinsiy-ahloqiy munosabatlarni shakllantirish;

2.Ularda o`zaro hurmat, beg`araz do`stlik, samimiy hamkorlik, his-tuyg`ularini vujudga keltirish;

3.O`gil va qiz bolalar organizmining o`sish-rivojlanish xususiyatlari to`g`risida, har ikkala jinsdagi bolalarda ilmiy tushuncha hosil qilish;

4.Oilaviy hayotning ijtimoiy-psixologik jihatlari, ro`zg`or yumishlari bo`yicha bolalarda to`liq tasavvur hosil qilish kabilar.

Maktab o`quvchilari orasida jinsiy tarbiya.

Oilaviy hayot, ro`zg`or yumishlari, jinsiy tarbiya masalalari bo`yicha maktabda o`quvchilar bilan kim shug`ullanishi kerak degan savolga ko`pchilik olimlar, tibbiyot, ta`lim, ma`naviy-ma`rifiy va madaniyat sohalari mutaxassislarining fikricha, asosan sinf rahbari, shuningdek, deyarli hamma fan o`qituvchilari shug`ullanishi lozim. Jumladan: Har bir fan o`qituvchisi dars vaqtida temaning mazmuniga qarab, jinsiy tarbiya masalalarini yoritishga e`tibor berishi zarur. Masalan, biologiya fanlari darslarida o`gil va qiz bolalar organizmining rivojlanish xususiyatlaridagi farq, adabiyot va tarix fanlari darslarida o`g`il va qiz bolalarning bir-biriga samimiy munosabati, sevgi va o`zaro hurmat, do`stlik va fidokorlik haqida bahs, mehnat darslarida o`g`il va qiz bolalarga ovqat tayyorlash, uyni yig`ishtirish, kir yuvish va dazmol qilish, yosh bolani parvarishlash, ozodalik va obodonlashtirish kabi ro`zg`or ishlarini o`rgatish lozim.Shunda o`gil va qiz bolalar oilaviy turmushning murakkabligini, ro`zg`or yumishlarini erkak va ayol birgalikda, hamkorlikda bajarishlari, ular bir-birlariga g`amxo`r, jonkuyar, ehtiyotkor bo`lishlari lozimligi to`g`risida barvaqt tasavvurga ega bo`ladilar.