Hz. Ömer: Hakkında Bilgi Sahibi Olmadığınız Hususları Sünnete Havale Edin I Ebubekir Sifil

2. Hz. Ömer’in Sünnet’e Bağlılığı

Hz. Ömer, "Hakkında bilgi sahibi olmadığınız hususları Sünnet'e havale edin" 998 buyuran Hz. Peygamber'in, açıklamadığı hususlarda görüş beyan etmekten kaçınan 999 ve din konusunda şahsî görüşle hüküm vermekten sakındıran 1000 bir sahabe olmuştur.

O, hüküm verirken önce Kur’an’a, ardından sünnete, sonra da re’ye başvurmuştur. Sünnet'e aykırı olduğunu sonradan öğrendiği konularda kendi görüşünü terk ederek sünnetle amel etmiştir.1001

Hz. Ömer'in, "Ey insanlar! Sünnet'ten sonra hiç kimse, hidayet sanarak dalalete kaymakta ve dalalet sanarak herhangi bir hidayeti terk etmekte mazur değildir"1002 ve "Sünnet, Allah'ın ve Resulü'nün sünnet kıldığı şeydir. Şahsî görüş hatasını Ümmet için Sünnet kılmayın"1003 gibi ifadeleri onun Sünnet'e bağlılığının derecesini ve ona muhalefetten sakınma hususundaki hassasiyetini en iyi şekilde göstermektedir.

İyi niyetle de olsa hidayetin ölçüsü olan Sünnet'e muhalefet eden bir kimse hidayeti terk etmiş olacaktır. Hz. Ömer'in ifadelerinden de anlaşılacağı üzere, Din'de tutulacak yolu ve gidilecek istikameti belirleme yetkisi sadece Allah'a ve O'nun elçisine aittir. Şahsî görüş ve kanaatine dayanarak, Kur'an ve Sünnet'in dışında yol arayan hiç kimse, dalâletten kurtulamaz.1004

Hz. Ömer'in sünnete olan bağlılığını gösteren uygulamalarından birkaç örnek verelim:

1- Hz. Ömer, Hz. Peygamber'in Kuba Mescidi’ni zaman zaman ziyâret ettiğini bildiğinden halîfeliği zamânında, pazartesi ve perşembe günleri burayı ziyâret eder, 'Kuba çok uzak mesâfelerde olsaydı bile devemi oraya ulaşmak için yine de sürerdim‛ derdi.1005

2- Hz. Ömer, Hz. Peygamber öptü diye Haceru’l-Esved’i öpmüş ve şöyle demiştir: ‚Ey taş! Biliyorum ki, sen bir taşsın, ne fayda ne de zarar verebilirsin. Eğer Allah Rasulü’nün seni öptüğünü görmeseydim seni asla öpmezdim.‛1006 Sonra da "Şüphesiz ki Allah'ın Resulü'nde sizin için güzel örnek vardır"1007 ayetini okumuştur.1008

Hz. Ömer'in burada ümmet adına bir kaygıyı taşıdığını görüyoruz. Zira insanlar, şirkten yeni çıkmışlardı. Haceru’l-Esved'de nihayetinde bir taş idi ve onun öpülmesi, bir taşın takdis edilmesi gibi bir anlayışa sebebiyet verebilirdi. Herkes de onu, bu duygu ve bu düşüncelerle öpmeye kalkışabilir hatta daha sonraları buna dayanarak bid'at ve hurâfeler türeyebilirdi. Hz. Ömer, bu sözüyle ta'zimin nesnelere değil, dinin şeâirine olması gerektiğine dikkat çekmiş ve ilerde olabilecek istikametten sapmaların önüne geçmiştir.

3- Hz. Ömer, tavaf esnasında omuzları açıp remel yapma konusunda şöyle demiştir: "Şu anda remel yapıp omuzları açmak niye? Allah Teâlâ, İslam'ı yeryüzüne sağlam bir şekilde yerleştirmiş ve küfrü ve kâfirlerin hâkimiyetini de ortadan kaldırmıştır. Böyle olmakla birlikte, Hz. Peygamber döneminde yaptığımız bir şeyi bırakmayız."1009

4- Hz. Ömer, oğlunu kılıçla yaralayarak ölümüne sebebiyet veren bir adama, "Hz. Peygamber'in, "Oğlunu öldüren kimseye kısas uygulanmaz" dediğini duymuş olmasaydım sana şuracıkta kısas uygulardım" demiş ve adama diyetle hükmetmiştir.1010

998 el-Buhârî, "Halku Ef'âli'l-İbâd", 70; el-Beyhakî, es-Sünenu'l-Kübrâ, VII, 442; el-Cassâs, Ahkâmu'l-Kur'ân, Beyrut 1994, II, 133; el-Kurtubî, Tefsirü'l-Kurtubî, Kahire 1964, III, 128.
999 İbn Mâce, "Ticâre", 58; Ahmed b. Hanbel, I, 36, 50.: Müslim, "Mesâcid", 78, "Ferâiz", 9; İbn Mâce, "Ferâiz", 5; Ahmed b. Hanbel, Muvatta', I, 15, 20, 6, 7, 8, 38, 46, 8; el-Hâkim, Müstedrek, II, 303; İbn Hibbân, Sahih, V, 444, XII, 182.
1000 et-Taberânî. el-Mu'cemu'l-Kebîr, I, 72; el-Bezzâr, el-Müsned, I, 254; Zıyâ el-Makdisî, elEhâdîsü'l-Muhtâre, Beyrut 2000, I, 325.
1001 Muhsin Koçak, Ömer, DİA, XXXIV, s. 51.
1002 el-Hatîbu'l-Bagdâdî, el-Fakîh ve'l-Mütefakkih, S. Arabistan h.1421, I, 148.
1003 İbn Abdilberr, Câmi'u Beyâni'l-İlm, Demmâm 1994, s. 479.
1004 Ebubekir Sifil, Hz. Ömer'in Kur'an ve Sünnet Anlayışı, Konya 2006, s. 63.
1005 İbn Sa’d, I, 245
1006 Buhârî, Sahih, h.no:1597: Müslim, Sahih, h.no: 1270.
1007 el-Ahzâb, 33/21.
1008 el-Buhârî, "Hac", 50, 60; Müslim, "Hac", 248, 51; et-Tirmizî, "Hac", 37; en-Nesâî, "Menâsik", 147; İbn Mâce, "Menâsik", 27; el-Muvatta, "Hac", 115; Ahmed b. Hanbel, Müsned, I, 17, 21, 6, 33, 5, 9, 46; İbn Hibbân, Sahih, IX, 131.
1009 İbn Mâce, "Menâsik", 27; Ahmed b. Hanbel, Müsned, I, 45; el-Hâkim, Müstedrek, I, 454; İbn Huzeyme, IV, 2211; et-Tahâvî, Serhu Ma'âni'l-Âsâr, II, 182.: Sifil, s. 66.
1010 Ahmed b. Hanbel, I, 16, 49; İbnu'l-Cârûd, el-Müntekâ, Beyrut 1998, s. 297-8.: Zeyla'î, Nasbu'r-Râye, Beyrut 1997, IV, 339.