คนโบราณสร้างเจดีย์อยู่ข้างๆ "ปล่องหิน" บนยอดเขาถ้ำมหาเถร ลพบุรี

มีหลักฐานพอให้สงสัยได้ว่า เขาถ้ำมหาเถรเป็นแหล่งต้นน้ำศักดิ์สิทธิ์ของเมืองลพบุรี

1. พบพระกรุพระพิมพ์โบราณในถ้ำมหาเถร คือ พระร่วง-พระหูยาน คล้ายกับที่พบที่วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ลพบุรี
2. พบซากเจดีย์บนยอดเขา เก่าแก่อย่างน้อยก็สมัยอยุธยา
3. พิจารณาตามสภาพภูมิศาสตร์ ภูเขานี้เป็นแหล่งต้นน้ำของเมือง น้ำจากภูเขาฯไหลลงไปที่ทะเลชุบศร ก่อนระบายลงสู่ชุมชนและวัดในเมืองฯ

ผมพยายามหา "ซากปราสาทขอม" บนยอดเขา ซึ่งหากได้พบ ก็จะสามารถตอบข้อสงสัยทั้งหมด

เมืองลพบุรีเคยรับอารยธรรมขอม อารยธรรมขอมมักสร้างปราสาทฯที่ต้นน้ำเพื่อประกอบพิธีอภิเษกน้ำ ผมจึงสงสัยว่า เมืองลพบุรีจึงอาจเคยมีปราสาทขอมอยู่บนเทือกเขานี้

เท่าที่สำรวจ ไม่พบร่องรอยปราสาทฯ แต่โชคดีได้พบ "เจดีย์โบราณ" เก่าแก่อย่างน้อยสมัยอยุธยา
1. เจดีย์มีร่องรอยถูกขุดค้น อาจเคยมีพระพิมพ์ฝังอยู่ (?) ตรงนี้ถือเป็นเงื่อนงำสำคัญที่ซ่อนอยู่ หากได้ทราบข้อมูลสิ่งที่เคยถูกฝัง เรื่องราวต่างๆ ก็จะชัดเจนยิ่งขึ้น
2. ยอดเขานี้มี "ปล่อง" จากยอดลึกลงไปด้านล่าง อาจมีช่องทางทะลุไปถึงถ้ำมหาเถร มีเรื่องเล่าว่า ผู้คนพบดวงไฟปรากฏลอยอยู่บนยอดเขา หรือคนโบราณเข้าใจว่า ดวงไฟเกิดจากปล่องนี้ จึงได้สร้างเจดีย์ไว้ที่หน้าปล่อง ประกอบกับสมัยอยุธยา นิยมสร้างเจดีย์ตามยอดเขา เป็นคติที่รับมาจากเมืองเหนือ
3. ผมเห็นว่า บ้านเมืองภาคกลางรับเอาคติสร้างเจดีย์ที่ยอดเขามาจากเมืองเหนือ โดยแบ่งเป็น 3 ระลอก คือ ระลอกพญาลิไท ระลอกสมเด็จพระบรมไตรฯ ระลอกสมเด็จพระนเรศฯ

ผมยังคงสำรวจต่อเพื่อตอบข้อสงสัย

ขอบคุณ
พระครูนวกรรมาธิวัฒน์ เจ้าอาวาสวัดน้ำจั้น
หลวงตาประชัน บุญมี
แม่ชีโสภา โสดาพิชิต
คุณสุริยัน บุญชอบ
วสวัตดิ์ เนตรประหาส
กรมศิลปากร
มหาวิทยาลัยราชภัฎพระนคร

ภาพประกอบ
ฉัตตริน เพียรธรรม
วสวัตดิ์ เนตรประหาส
วิกิพีเดีย
วิกิมีเดีย