De schimmige wereld achter onafhankelijke geldautomaten | Zembla

Onafhankelijke ATM’s, geldautomaten die niet in handen zijn van de grote banken, kunnen gebruikt worden om geld wit te wassen. We gingen undercover om te zien hoe onafhankelijke aanbieders van geldautomaten in Nederland reageren op klanten die mogelijk willen witwassen.

Eind 2023 krijgt Zembla een tip. Onafhankelijke geldautomaten zouden kunnen worden gebruikt om geld wit te wassen. In Nederland zijn niet alle geldautomaten van een bank. De white label automaten van onafhankelijke aanbieders worden niet altijd gevuld door gecertificeerde geldtransporteurs, maar ook door ondernemers die zelf een ATM exploiteren. Juist deze zelfvul-ATM's vormen een hoog witwasrisico, zeggen deskundigen.

Criminelen kunnen een ATM huren en stoppen daar bankbiljetten in die verdiend zijn met bijvoorbeeld drugs- of mensenhandel. Als nietsvermoedende klanten komen pinnen, krijgen ze deze bankbiljetten in handen. Tegelijkertijd gaat eenzelfde bedrag van hun bankrekening naar de rekening die gekoppeld is aan de geldautomaat en die in handen is van de criminelen. Over die zelfvulautomaten zegt witwasexpert Dick Crijns: “Dat kan gebruikt worden als een heel goed instrument, met name in die eerste fase van het witwasproces, namelijk geld in het bancaire systeem brengen zonder dat het al te zeer opvalt.” Crijns werkte tientallen jaren bij de FIOD. 

De antifraude-afdeling van de Europese Commissie noemt het risico van de onafhankelijke ATM’s in recente witwasrapportages ‘zeer hoog’ en hekelt het gebrek aan controle en alertheid in sommige lidstaten. Toezicht op de onafhankelijke ATM’s ontbreekt in Nederland grotendeels, ontdekte Zembla, omdat de aanbieders ervan niet onder Wet ter voorkoming van Witwassen en Financiering van Terrorisme vallen.

Onze onderzoeksjournalisten gingen undercover om uit te zoeken hoe het witwasrisico bij zelfvulautomaten in de praktijk werkt. Ze deden zich voor als consultants in de vakantieparkbranche. Daarbij voerden ze gesprekken met drie van de vier Nederlandse ATM-aanbieders. Vertegenwoordigers van deze bedrijven stellen allemaal dat ze zich aan de wet willen houden, maar breken de gesprekken niet af als ze te horen krijgen dat de klant een strafblad heeft en de ATM wil gebruiken om geld wit te wassen. De verkopers van één van de bedrijven leggen uit hoe de omzet gefingeerd kan worden, zodat buiten het zicht van de fiscus geld via de ATM kan worden witgewassen. Ook bieden ze aan een buitenlandse bankrekening te regelen, als de klant ‘in Nederland geen rekening mag openen’. 

Een andere aanbieder noemt de ATM ‘een ideale witwasmachine’ en zegt daarom stevige afspraken te willen maken om fraude te voorkomen. Hij stelt echter tegelijkertijd dat er ‘niemand naar gaat kraaien’ als de automaat met een alternatieve geldstroom wordt gevuld. Oud-FIOD-rechercheur Van Koningsveld en voormalig officier van justitie Nicole Voorhuis bekeken de undercoverontmoetingen en oordelen dat de aanbieders tijdens de gesprekken tal van ‘red flags’ negeren en ernstig tekortschieten in de beoordeling van witwasrisico’s. 

We vragen de ATM-aanbieders na de undercover-opnamen om een reactie. Die laten weten dat de verkopers in de undercovergesprekken buiten hun boekje zijn gegaan, maar dat op basis daarvan geen conclusies getrokken kunnen worden. De verkopers zijn niet betrokken bij de beoordeling van klanten en hun uitspraken komen niet overheen met het beleid van de ATM-bedrijven, stellen ze.

De bedrijven geven verder aan volgens de regels te werken en met strikte protocollen die bedoeld zijn om misbruik te voorkomen. En automaten worden weggehaald bij vermoedens van fraude. Ons vakantiepark zou volgens hen uiteindelijk niet door de toelatingsprocedure zijn gekomen.

Your Services geeft aan niet van plan geweest zijn om een ATM aan ons te leveren en dat een buitenlandse rekening door hun niet kan worden gefaciliteerd. YourCash stelt een aanvullende screening te hebben uitgevoerd die niet tot negatieve resultaten heeft geleid. En In2Retail verklaart onze journalisten niet de deur te hebben gewezen omdat ze bang waren met criminelen te maken te hebben.

Lees de volledige reactie van de bedrijven op ons onderzoek hier: https://www.bnnvara.nl/zembla/artikel...

Abonneer je op ons kanaal: http://bit.ly/ZEMBLA_BNNVARA
Luister onze onderzoeksverhalen in onze podcast:
Spotify podcast: https://spoti.fi/2UBbCQ6
Apple podcast: https://apple.co/3wVX4ZA

Volg ons ook hier:
Instagram:   / zembla_bnnvara  
Facebook:   / zembla.tv  
Twitter:   / zembla  
LinkedIn:   / zembla-bnnvara  

00:00 De onthulling
00:43 De misstand
03:10 Het onderzoek
09:16 Het wederhoor
10:34 De consequentie
11:23 De conclusie
12:05 Meer weten?

#witwassen #geldautomaten #undercover