Theo De Boer, 'Eeuwigheid komt in de tijd, even!' interview Lucette Verboven

Theo de BOER
Een kerstcadeau voor u, eentje 'over' de valreep! Maar het is dan ook een bijzonder cadeau omdat het gaat over het ervaren even van de eeuwigheid die in de tijd komt. En wat is Kerstmis anders dan nét dat?
De Boer was verbijsterd toen hij vaststelde dat sommige theologen de relatie van de mens tot God proberen te vatten in een theorie. Ongehoord! Wat verstaat hij dan onder dit woord? De Boer verwijst naar zijn grote inspiratiebron, de joodse filosoof Levinas die God definieert als ‘gene zijde van het zijn’. Het doet mij denken aan mijn interview met de Japanse dominicaan Shigeto Oshida, die net dezelfde definitie hanteerde. Ook ‘l’infini’ kan voor God doorgaan, verwijzend naar een persoon of naar een abstract begrip, dat bepaalt het Franse woord niet en dat is erg handig want is Hij niet beide of nog veel meer?
‘Het koninkrijk’ heeft De Boer écht gezien in de tijd even Hij gaf toen les in het communistische Praag. Hij ging naar de verboden ondergrondse vergaderingen van dissidenten en ontmoette er Vaclav Havel. De Boer verwonderde er zich over dat er altijd een opgewekte stemming heerste tijdens die bijeenkomsten. Hij zei dan: ‘Jongens, jullie weten dat jullie afgeluisterd worden, waarom spreken jullie zo openlijk? ’ Het antwoord hoort u in het interview. Toen dit communisme eindelijk werd omvergeworpen – gelukkig, en niet voor even werd dit regime omvergeworpen- werd Vaclav Havel vanuit de gevangenis president. Dàt was een lichtpuntje. De Boer nam ooit een gedicht van de katholieke Ier en Nobelprijswinnaar Seamus Heaney mee naar zo’n bijeenkomst. Het heet ‘De republiek van het geweten’. Een vingerwijzing voor iedereen die zich geroepen voelt politiek te bedrijven.
Theo de Boer gaat mijn prangende vragen niet uit de weg: ‘Als God niet almachtig is, is Hij dan nog God?’ ‘Zetten atheïsten zich af tegen een verouderd godsbeeld?’ ‘Waarom is het zo erg als God dood zou zijn, zoals Nietzsche beweert?’ ‘Waarom is De Boer zo gedreven om te achterhalen waar de bron ligt van het denken over God zoals dat in Nederland gangbaar is?’
Ik neem het interview te baat om hem te vragen naar de betekenis van de woestijn, de drie verzoekingen, macht, welvaart en religie en vooral over het vuur van Blaise Pascal! Waarom schreef deze beroemde Franse wiskundige zijn godservaring neer op een papiertje dat hij naaide in de voering van zijn jas? Als zijn bediende dit stukje papier niet toevallig had ontdekt, was het nooit bekend geworden dat Pascal een dergelijke ervaring gehad had.
‘Mag dat dan niet? Mag er niet over die ervaring gepraat worden?’, vraag ik aan De Boer. Hij antwoordt dat, inderdaad, mensen die over dit soort zaken schrijven, dat altijd doen in de vorm van dagboeken en brieven, fragmentarisch dus.
Als ik wegga, stel ik vast dat er naast onze aantrekking tot de poëzie van T.S. Eliot, nog een gemeenschappelijk interessepunt is. Hij vertrouwt me toe dat hij altijd de filosofie, de cultuur heeft willen onderzoeken toen drie wegen met elkaar samenkwamen in Alexandrë, destijds. Maar laat het interview nu voor zichzelf spreken, veel kijk-en luistergenot toegewenst!
Over de personalia van Theo de Boer leest u uitgebreid in de Wikipedia. Dit interview werd opgenomen in 2004. Theo De Boer overleed in Amstelveen in 2021.