พระแจกยาหรือเป็นหมอรักษาโรคให้โยมได้หรือไม่? FAQ โดยพระมหาภาคภูมิ สีลานนฺโท

#วินิจฉัยเรื่องการทำเวชชกรรม

ถามว่า พระให้ยาหรือบอกสูตรยาแก่โยมได้หรือไม่?

บุคคลที่ภิกษุสามารถให้ยาได้ ปรุงยาให้ได้ และบอกสูตรยาให้ได้มี ๒๕ จำพวก คือ
๑-๕) สหธรรมิก ๕ (คือ ภิกษุ ภิกษุณี สิกขมานา สามเณร สามเณรี)
๖-๗) มารดาบิดา
๘) ผู้ดูแลมารดาบิดา
๙) ไวยาวัจกรของตน
๑๐) ปัณฑุปลาส (คนมาอยู่วัดเพื่อเตรียมบวช)
๑๑-๒๐) ญาติ ๑๐ จำพวกคือ พี่ชาย น้องชาย พี่สาว น้องสาว น้าหญิง ป้า อาชาย ลุง (พี่ชายพ่อ) อาหญิง ลุง (พี่ชายแม่) (รวมเอาผู้เป็นญาติทางสายเลือดแม้เหล่าอื่นที่ไม่ได้กล่าวไว้มีลูก หลาน เป็นต้นด้วย โดยสำหรับญาติ ภิกษุควรใช้ของของพวกเขาปรุงยาให้ หรือใช้ของของตนโดยถือว่าให้ยืมก็ได้)
๒๑) อาคันตุกะ (ถ้าเขาจงใจมาวัดเพื่อมาขอยา เพราะรู้ว่าพระทำยา ไม่ควรให้)
๒๒) โจร
๒๓) อิสรชนผู้รบแพ้
(อิสรชน แปลว่า ผู้เป็นใหญ่ หมายถึง พระราชาเป็นต้น)
(ฉบับ มกุฏ. แบ่งข้อนี้ออกเป็น ๒ ข้อคือ อิสรชน ข้อหนึ่ง ผู้รบแพ้ ข้อหนึ่ง)
๒๔) คนอนาถาไร้ญาติขาดมิตร
๒๕) คนเดินทาง

ถ้าสหธรรมิก ๕ ป่วย แม้เครื่องปรุงยาของบุคคลเหล่านั้นหรือของตนไม่มี จะนำเครื่องปรุงยามาแม้ด้วยอกตวิญญัติเพื่อประโยชน์แก่คนไข้แล้วทำให้ก็ได้
(#อกตวิญญัติ หมายถึง การขอในที่ที่เขาไม่ได้ปวารณาไว้ ซึ่งไม่มีโทษในกรณีที่ตนอาพาธ หรือขอให้ภิกษุอาพาธ ดู สารตฺถ. ๒/๓๓๓)

ในกรณีที่เป็นบุคคลอื่น[จากบุคคล ๒๕ จำพวกนี้] มาขอยา ถึงไม่หวังสิ่งตอบแทน ภิกษุก็ไม่ควรให้ เมื่อให้ #ต้องอาบัติทุกกฏ

***การให้ยาเป็นต้นแก่คฤหัสถ์ที่ไม่สมควรนี้ จัดเป็น #อเนสนา คือการแสวงหาที่ไม่สมควรแก่บรรพชิตอย่างหนึ่ง ซึ่งปัจจัยที่ได้มาจากอเนสนานี้ไม่สมควรแก่สหธรรมิกทั้ง ๕

โดยถ้าเขาถามโดยใช้คำถามที่ไม่สมควร เช่น “แม่ของผมไม่สบาย ท่านโปรดบอกยา” ดังนี้ ภิกษุผู้ประสงค์จะบอกยา ควรทำเป็นสนทนากันเอง[โดยไม่หวังสิ่งตอบแทน]ว่า “อาวุโส ในโรคชนิดนี้ของภิกษุชื่อโน้น เขาใช้เภสัชอะไรแก้” ดังนี้เป็นต้น เขาฟังแล้วก็จะเข้าใจเอง การที่ภิกษุสนทนากันเช่นนั้นสมควร

กรณีที่เขาใช้คำถามที่สมควร เช่น “ท่านครับ เขาใช้เภสัชอะไรแก้โรคชื่อโน้น” ดังนี้ ภิกษุจะบอก[โดยไม่หวังสิ่งตอบแทน] ก็ควรเช่นกัน

(เรียบเรียงจาก วิ.อฏฺ. ๓/๕๐๘-๕๑๑ ตอนอธิบายตติยปาราชิก)

ติดตามในช่องทางอื่นๆ:
Facebook : เพจนานาวินิจฉัย   / mahasilananda  
Facebook : พระมหาภาคภูมิ สีลานนฺโท   / mahaparkpoom  
TikTok : นานาวินิจฉัย   / mahasilananda  
Instagram : นานาวินิจฉัย   / mahasilananda