Felsefe Seminerleri - Ömer Aygün

“Platon’da Hesaplayıcı Akıl ve Sorgulayıcı Akıl”

Konuşmacı: Ömer Aygün

Misologia: Platon’da Akıl Nefreti

Akla küstük mü? Küsmediysek bile akla karşı bir yılgınlık içinde olduğumuz söylenebilir belki. İlk kez Platon’un metinlerinde karşımıza çıkan Eski Yunanca misologia sözcüğü, akla, tartışmaya veya argümana karşı nefret anlamı taşır. Hatta Phaidon diyaloğunda Sokrates’in ölmeden önceki son öğüdü, Kriton’un Asklepios’a horoz borcunu ödemesi kadar, çevresindeki Pythagorasçı gençlerin akıl nefretine karşı tetikte olmasıdır. Sokrates’e göre bu nefret akla ve argümana ilişkin aşırı beklentilere girilip o beklentilerin boşa çıktığının görülmesinden kaynaklanır.

Bu sunumda Sokrates’in misologia çözümlemesini onun bıraktığı yerden sürdürmek istiyoruz: Kişinin ilk aşamada akıldan bu kadar yüksek beklentilere girmesinin nedeni nedir? Ve bunlar ne ölçüde o kişiden, ne ölçüde aklın kendisinden kaynaklanır? Kısacası, akıldan nefret etme olgusu bize akıl hakkında ne öğretir? Akla karşı yılgınlığımızdan daha büyüğü belki akla duyduğumuz gereksinimdir.