помери созен 2023 | Daaf Soz | قاسم رحمت | دهف ساز

دف و دف ساز : دف یکی از سازهای کوبه ای در موسیقی پامیری است که از حلقه ای چوبی تشکیل شده که با پوستی نازک پوشانده شده و با ضربات انگشت نواخته می شود. این ساز یکی از سازهای کوبه ای پامیری است که شبیه به حلقه، اما بزرگتر و کم صداتر است.

دف از حلقه ای چوبی با پوسته نازکی حیوانات تشکیل شده و با ضربات انگشت نواخته می شود. دف پامیری شبیه ساز دایره‌ای است که کمی بزرگ‌تر و گام پایین‌تری دارد. این ساز حلقه‌ای است که از چوب ساخته می‌شود و به عرض ۵ تا ۷ سانتی‌متر و قطر آن ۲۵ تا ۴۰ سانتی‌متر است. یک پوست روی یکی از سطوح این ساز کشیده شده و در بعضی از دف ها تعدادی از حلقه فلزی در داخل دیوار چوبی آن قرار گرفته است.

این حلقه ها با فاصله یکسان با صدای زنگ همراه با صدای اصلی ساز، حالتی دلپذیر ایجاد می کنند. گوشه دیوار چوبی یک سوراخ دایره ای شکل وجود دارد که نوازنده هنگام نواختن، انگشت شست خود را وارد می کند تا ساز را نگه دارد و با انگشتان باقی مانده هر دو دست به سطح ساز ضربه می زند.

در حالی که نوازنده در حال نواختن است، ساز را تکان می دهد و باعث می شود که حلقه های آویزان شده در دیواره داخلی آن به لرزه درآید و در نتیجه صدای زنگ با ضربان پوست تولید می شود. هیچ یک از صداهای تولید شده در این ساز بلندی خاصی ندارند. در ادامه به موضوع تاریخچه و خاستگاه ساز دف میپردازیم تا با این ساز فوق العاده بیشتر آشنا شوید.

وجود ساز دف در حکاکی‌ها و نقش و نگارهای بیستون نشان از این دارد که سابقه تاریخی دف و دف نوازی در موسیقی ایرانی و بالاخص در موسیقی پامیری، به پیش از اسلام بر می‌گردد. نخستین نشانه‌های استفاده از این ساز مربوط به دوره ساسانیان است. بر اساس اسناد تاریخی مراسم دف ساز در جشن های عروسی ، جشن نوروز و تحویل سال را با دف نوازی همراه می‌کردند.

همچنین از ساز دف به عنوان ساز اصلی در مجالس بزم و شادی و یا به عنوان یکی از ادوات موسیقی در جنگ و کارزار، استفاده می‌شد. با ورود اسلام به سرزمین های عجم و حرام بودن سازها و موسیقی، این ساز نیز گوشه‌نشین شد و همراه مداح ، ذکر و سماع بود .

دهف ساز در اکنون نیز در نقاط مختلف پامیر قابل استفاده می‌شود و یکی از محبوب‌ترین سازهای سنتی در کشورافغانستان و تاجکستان میباشد.