Скачать или смотреть อรรถกถาคืออะไรและมีกี่ประเภท? โดยพระมหาภาคภูมิ สีลานนฺโท

#อรรถกถาคืออะไรและมีกี่ประเภท?
โดย พระมหาภาคภูมิ สีลานนฺโท
บรรยายแก่คณะพระนิสิตปริญญาเอก มหาวิทยาลัยมหาจุฬาฯ ในหัวข้อ "ธรรมวินัยใกล้ตัว เพื่อการปฏิบัติภาวนา"
ณ วัดนิสสรณวนาราม ต.จำปาหล่อ อ.เมือง จ.อ่างทอง
วันที่ ๒๐ เมษายน ๒๕๖๗

#อรรถกถา คือ คำอธิบายพระไตรปิฎก เริ่มมีมาตั้งแต่ครั้งพุทธกาล โดยมีทั้งส่วนที่พระพุทธเจ้าทรงอธิบายไว้เอง (พุทธสังวัณณิตะ) และส่วนที่พระสาวกทั้งหลายอธิบายไว้ (อนุพุทธสังวัณณิตะ)
แบ่งเป็น ๒ ประเภท คือ
๑. #โปราณอรรถกถา อรรถกถาเดิม (มูลอรรกถา, มหาอรรถกถา) ที่พระมหินทเถระนำไปเผยแผ่ที่เกาะลังกา โดยภายหลังได้แปลเป็นภาษาสิงหลเพื่อหลีกเลี่ยงการกลืนจากลัทธินิกายอื่น
๒. #อภินวอรรถกถา อรรถกถาใหม่ที่พระพุทธโฆสเถระเป็นต้นแปลและเรียบเรียงโปราณอรรถกถากลับเป็นภาษามคธเพื่อให้เผยแผ่ได้แพร่หลายในนานาประเทศ
***พระอรรถกถาจารย์มีพระพุทธโฆสเถระเป็นต้นอาศัยมหาอรรถกถาเป็นหลักในการแปลเป็นภาษามคธโดยเสริมอรรถกถาอื่นบ้างเฉพาะที่เห็นสมควร

ลักษณะการอธิบายของอรรถกถา บางส่วนมีลักษณะแปลคำ #เหมือนพจนานุกรม เช่น กุญฺชโรติ หตฺถี (กุญชร ได้แก่ ช้าง) บางส่วนมีลักษณะอธิบายความหรือบอกความเป็นมา #เหมือนสารานุกรม เช่น อรรถกถาธรรมบทและอรรถกถาชาดก ดังนั้น หน้าที่พื้นฐานของอรรถกถา คือ ทั้งแปลคำและอธิบายความ ที่ต้องใช้ประกอบการศึกษาพระไตรปิฎก เป็นคัมภีร์สำคัญที่ผู้หวังเข้าใจในคำสอนของพระพุทธเจ้าอย่างถูกต้องจะขาดเสียมิได้ เพราะเนื้อหาในพระไตรปิฎกนั้นมีทั้งส่วนที่เข้าใจได้ง่าย (นีตัตถะ) และเข้าใจได้ยาก จำเป็นต้องมีการอธิบายเพิ่ม (เนยยัตถะ)

ส่วน #ฎีกา (ไม่ได้พูดไว้ในคลิปนี้) เป็นคัมภีร์ที่อธิบายอรรถกถาอีกชั้นหนึ่ง (บางส่วนก็อธิบายพระบาฬี) เป็นสิ่งที่พระเถระผู้เชี่ยวชาญในพระไตรปิฎกและอรรถกถา ซึ่งเป็นผู้ศึกษาและทรงจำคำอธิบายจากอาจารย์สืบมาตามลำดับ (สืบต่อกันรุ่นต่อรุ่น) มุ่งหวังความเข้าใจที่ถูกต้องแก่ชนรุ่นหลังรจนาขึ้น ฎีกาต่างๆ ส่วนใหญ่จะมีอายุประมาณพันกว่าปี ฎีกาเหล่านี้ก็มีความสำคัญมากเช่นเดียวกับอรรถกถา เพราะคำในอรรถกถาก็ยังมีส่วนที่เข้าใจยาก จึงต้องอาศัยนัยจากฎีกามาช่วย ตัวอย่างที่เห็นได้ในปัจจุบันก็เช่นเรื่อง ๕ มาสกในทุติยปาราชิกและวิธีการถอนสีมากรณีไม่รู้เขตสีมาเดิม ฯลฯ

ติดตามในช่องทางอื่นๆ:
Facebook : เพจนานาวินิจฉัย   / mahasilananda  
Facebook : พระมหาภาคภูมิ สีลานนฺโท   / mahaparkpoom  
TikTok : นานาวินิจฉัย   / mahasilananda  
Instagram : นานาวินิจฉัย   / mahasilananda