Ακρίτας πάει και σο κυνήγ' | Ποντιακό τραγούδι

🔴 Πολύ παλιό ποντιακό τραγούδι σε εννιάσημο ρυθμό και χορό Διπάτ, το οποίο ανήκει στα Ακριτικά τραγούδια. Όπως και πολλά άλλα Ακριτικά τραγούδια του Πόντου, αφηγείται το θάνατο του αντρειωμένου έπειτα από την πάλη με τον Χάροντα (στα πρότυπα του Έπους του Βασιλείου Διγενή Ακρίτα).

Γράφει η Μιράντα Τερζοπούλου (2017):
Από τα τραγούδια του «κύκλου του Διγενή», τα πιο γνωστά και διαδεδομένα, και ανάμεσά τους τα ελάχιστα που αναγνωρίζονται πια από τους μελετητές ως ακριτικά, είναι εκείνα που αναφέρονται στο θάνατο του αήττητου ηρώα. Για τη λαϊκή φαντασία είναι αδιανόητο ένας τέτοιος ήρωας να υποταχτεί στην κοινή μοίρα των κοινών ανθρώπων και να αφεθεί να πεθάνει. Πράγματι η ηρωική νοοτροπία και ιδιοσυγκρασία δεν χαρακτηρίζεται από φιλοσοφικό στοχασμό. Έρμαιο των παρορμήσεων και της δύναμής του, ο ήρωας για άλλη μια φορά θα προκληθεί και θα προκαλέσει τον αντίπαλο κι ας είναι ο ίδιος ο Χάρος, για ακόμη μια φορά στη σειρά των αναρίθμητων κατορθωμάτων του θα παλέψει μαζί του, απλώς τη φορά αυτή θα νικηθεί.

Το θέμα του θανάτου του Διγενή προέρχεται από το παλιότερο πλούσιο προφορικό αφηγηματικό υλικό που αναφερόταν στην προσωπικότητα, τη ζωή και τα κατορθώματα των λαοφιλών ακριτών ηρώων. Ωστόσο, το γεγονός ότι η πάλη με το Χάρο απουσιάζει από τις παραλλαγές του έπους του Διγενή οδήγησε αρκετούς παλαιούς μελετητές στο συμπέρασμα ότι το θέμα ήταν άγνωστο στη μεσαιωνική λαϊκή σκέψη και επίσης στάθηκε ως επιχείρημα στους υποστηρικτές της άποψης ότι το γραπτό έπος είναι προγενέστερο των τραγουδιών.

Ο παλαιότερος και πλουσιότερος τύπος τραγουδιού, εκείνος που κατά τον Νικόλαο Πολίτη αποτελεί ανακεφαλαίωση των άθλων του ακρίτη Διγενή και που έχει και την πιο στενή συνάφεια με το γραπτό έπος, αντιπροσωπεύεται στη συγκεκριμένη ενότητα από την κυπριακή παραλλαγή (Ο Χάρος μαύρα φόρησεν).

ΜΟΥΣΙΚΟΙ:
Τραγούδι-Λύρα Πόντου: Ηλίας Υφαντίδης
Νταούλι: Βαγγέλης Καρίπης

🔴ΔΙΣΚΟΣ: Των Ακριτών και των Αντρειωμένων
Συλλογή-Μουσική επιμέλεια: Δόμνα Σαμίου

Οι στίχοι:
Ακρίτας πάει και σο κυνήγ’
και σα κυνηγοτόπι͜α
Τον Χάρον ατ’ επάντεσεν
απάν’ σο σταυροδρόμιν

Χάρε μ’, ντό έ͜εις και μετ’ εμέν
και πάντα ν ακ’λουθάς με;
Εμέν Ακρίτα λέγ’νε με,
αηλί και σον Ακρίταν

Για σους, για σους, Ακρίτα μου,
βαρέα μην καυχάσαι!
Παρ’ έλα ν ας παλεύγομεν
πάν’ σ’ ασημέν’ αλώνι.

Αν ίσως και νικώ σε ’γώ,
θα παίρω και το μαύρο σ’
Αν ίσως και νικάς με συ,
έπαρ’ την ψ̌η μ’ και δέβα

Εσ’κώθεσαν και πάλεψαν
κι ενίκεσεν ο Χάρον
Ακρίτας εκαβάλκεψεν,
σην κάλην ατ’ επήεν

Έβγα, κάλη μ’, και στρώσον με
θανατικόν κρεβάτιν
Θέσον με άνθι͜α σην κεφαλήν
και παρχαρί’ τσ̌ιτσ̌έκια

----

βαρέα βαριά, συχνά, πολύ
δέβα (προστ.) πήγαινε
έ͜εις έχεις
εκαβάλκεψεν ίππευσε, καβάλησε
έπαρ’ (προστ.) πάρε
κάλη η αγαπητή σύζυγος, η σύζυγος
μετ’ μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος)
παρχαρί’ παρχαριού
σους (προστ.) σώπα, πάψε, κάνε ησυχία
τσ̌ιτσ̌έκια λουλούδια


#greek_folk_music