Σελέκ' εσελεκίασα Χρύσανθος Θεοδωρίδης (στίχοι+απόδοση)

Μια άρρυθμη σχεδόν μελωδία, ελεύθερη μάλλον θα λέγαμε που στον Ανατολικό Πόντο ήταν γνωστή και ως "μακρύν καϊτέν", δηλαδή "μακρόσυρτη μελωδία". Ερμηνεύει το αηδόνι του Πόντου, Χρύσανθος Θεοδωρίδης.
*σελέκ(ιν)', το σελέκ' ή σελέκιν ανάλογα την περιοχή, ήταν μια τεχνική με την οποία φόρτωναν οι πρόγονοι μας ξύλα, καλαμπόκια, τσαΐρια και άλλα υλικά στους ώμους τους, αυτό που εικονίζεται στην φωτογραφία του βίντεο.
Η έκφραση "ας πάει ρούζ' και σκοτούται" δεν μεταφράζεται κυριολεκτικά ως "να πάει πέσει και σκοτωθεί" αλλά χρησιμοποιείται μεταφορικά για να δηλώσει αυτό που στη νέα-ελληνική θα δηλώναμε λέγοντας "να πάει να χαθεί", "να πάει να πεθάνει" πιο βαριά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση θα λέγαμε ότι εννοεί ωστόσο "να γλυτώσει". Μια νοηματική απόδοση θα ήταν "η γυναίκα που έχει ξενιτεμένο άντρα ας πεθάνει καλύτερα για να μην ταλαιπωρείται".
Νασάν*(Κερασούντα, Κοτύωρα, Σάντα, Χαλδία): μονολεκτικά θα το λέγαμε και χαρά (σε κάποιον/κάτι για κάτι), η γιαγιά μου χαρακτηριστικά έλεγε σε μια ξαδέρφη μου όταν την βοηθούσε στις δουλειές: "Νασάν ατόν !". δηλαδή "χαρά σε αυτόν", και εννοεί "που θα σε πάρει". Ο Άνθιμος Παπαδόπουλος σημειώνει πως προέρχεται από την φράση "να έμουνε ωσάν εσέν" και εν συντομία προέκυψε το να(έμουνε ω)σαν(εσέν)=νασάν και δηλώνει έκφραση για ανεκπλήρωτη ευχή, επίσης δηλώνει θαυμασμό και χαρά για το πρόσωπο στο οποίο απευθύνεται η έκφραση ή και για το πράγμα στο οποίο απευθύνεται.
*Σιχούνα: με μικρό σίγμα δηλώνει τη λεία επιφάνεια καλοχτενισμένου μαλλιού. Σαν όνομα ωστόσο (Σιχούνα), όπως και στην περίπτωση μας, χρησιμοποιούταν για ηρωίδες στα παραμύθια, αλλά και δινόταν σαν όνομα για αγελάδες των οποίων το τρίχωμα ήταν στρωτό και λείο. Στην περίπτωση μας πιθανότατα, από τα συμφραζόμενα, η κοπέλα η οποία φωνάζει "έλα Σιχούνα μ' έλα", απευθύνεται σε κάποια αγελάδα την οποία βόσκει στα παρχάρια.
*"ξανά"-"ξάν": η συγκεκριμένη λέξη τοποθετήθηκε στην απόδοση του στίχου ωστόσο δεν αποτελεί απαραίτητο νοηματικό στοιχείο. Η λέξη ξαν' συχνά τοποθετούταν στο τέλος των δεκαπεντασύλλαβων είτε για να συμπληρώσει τις συλλαβές είτε για έμφαση είτε και για τα δύο, ωστόσο αν και δεν μου έρχεται κάποιο παράδειγμα πολύ πιθανόν σε κάποιο στιχάκι να αποτελεί μέρος του νοηματικού συνόλου. Ίδια περίπτωση αποτελεί και το "-ι" που τοποθετείται στο τέλος πολλών στίχων. Π.χ.
Δυο λόγια θα λέγω σε κι άκ'σον ατά καλά-ι,
το υψηλόν το τέρεμα σ' θα ρούει σε χαμελά-ι.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Στίχοι: (ΠΡΟΣΟΧΗ, η Ποντιακή διάλεκτος περιέχει πολλές μεταφορές, εκφράσεις, λέξεις και φράσεις που δεν μπορούν να αποδοθούν μονολεκτικά και άμεσα στα νέα-ελληνικά, προσπαθούμε να επιτυγχάνουμε την καλύτερη δυνατή απόδοση των στίχων στην νεο-ελληνική, τα σχόλια και οι γνώσεις σας μας βοηθάνε να έχουμε μια πιο σφαιρική άποψη και ενδεχομένως πιο σωστή, είναι πάντα ευπρόσδεκτα.)

Σελέκ’ εσελεκίασα γιαβρόπο μ’ ν’ αϊλί που θα φορτούται,
άντραν που έχ’ σην ξενιτείαν γιαβρόπο μ’ ας πάει ρούζ’ και σκοτούται.

Νασάν εσάς ψηλά ραχιά γιαβρόπο μ’ σην ξενιτείαν ‘κι πάτε,
διαβαίν’νε χρόνεα και καιρούς γιαβρόπο μ’ σ’ έναν τόπον γεράτε.

Τ’ ορμία ‘μοιρολόγαναν γιαβρόπο μ’ τ’ αρνόπο μ’ ετραγώδ’νεν,
και με την τραγωδίαν ατ’ς γιαβρόπο μ’ έλα σιχούνα μ’ έλα ξαν’ εφών’νεν.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------
/|.:"[{ Π Ο Ν Τ Ι Α Κ Ο Y O U T U B E }]":.|\
/|.:"[{ P O N T I C Y O U T U B E }]":.|\
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Το βίντεο δεν προορίζεται για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων.
Το ακουστικό περιεχόμενο δεν ανήκει σε εμένα, δεν αποκομίζω και δεν επιθυμώ κανένα κέρδος από αυτό το βίντεο.
Δεν είμαι κύριος πνευματικών δικαιωμάτων των φωτογραφιών, οι περισσότερες είναι από το διαδίκτυο.
Το παρόν βίντεο αναρτάται καθαρά για ψυχαγωγικούς λόγους των επισκεπτών της παρούσας ιστοσελίδας.