Een nieuw orgel voor Oude Muziek

Het Castello Consort laat een uniek nieuw orgel bouwen voor zestiende- en zeventiende-eeuwse muziek. Gebaseerd op uitvoerig onderzoek naar Italiaanse orgels rond 1600, zonder de compromissen die vandaag de dag vaak in verplaatsbare orgels gemaakt worden.

Het orgel krijgt maar liefst acht registers, voldoende om de aanwijzingen van Claudio Monteverdi in zijn Mariavespers te volgen. Hij schrijft daar namelijk heel specifiek voor welke orgelklanken hij wil horen - deze hebben wij als leidraad gebruikt voor dit nieuwe instrument. Duidelijk is dat het orgel in die tijd véél prominenter in ensembles aanwezig was dan vandaag de dag - het is geen achtergrondinstrument, maar juist een solide basis voor een ensemble.

Ons orgel wordt gemaakt door Orgelmakerij Reil uit Heerde, een bouwer met veel ervaring op het gebied van restauraties en reconstructies van historische orgels. Het instrument krijgt (open) metalen pijpen, zoals vroeger gebruikelijk was. Houten orgels (organi di legno) bestonden wel, maar waren specifiek bedoeld voor gebruik in opera. In kerken en kamermuziek is de klank daarvan te zacht, het verdwijnt in de akoestiek.

De windvoorziening wordt in de eerste plaats met handmatige balgen verzorgd. Er is dus geen elektriciteit nodig om op het orgel te spelen, en er is geen constant 'stofzuigergeluid' op het podium aanwezig. Er komt wel een externe elektrische motor, voor repetities en andere situaties waar geen 'orgeltrapper' of calcant aanwezig is.

Het orgel komt in een hoge stemming te staan, rond a'=466Hz. Ook krijgt het een middentoonstemming, waarin alle tertsen zuiver zijn. In middentoon worden musici soms beperkt omdat niet in alle toonsoorten gespeeld kan worden. Dit lossen we op door het gebruik van enkele dubbele zwarte toetsen: er is dan een toets om een Dis te spelen, en een andere om een Es te spelen - en hetzelfde voor Gis en As. Deze oplossing werd rond 1600 veel gebruikt!

Het klavier krijgt een kort octaaf en een klein pedaal, beide onmisbaar bij het spelen van dit repertoire.

Meenemen naar concerten zal geen probleem zijn: het orgel past in drie delen in iedere standaard bestelbus. Meer informatie is te vinden op onze projectwebsite:
https://orgel.castelloconsort.com/