Uzm. neyrocərrah Röyal Mehtiyev beyində olan problemlər, şüaların beynimizə təsiri, kimlərdə beyin şişləri ola bilər, aşkarlandıqda ilk addım nə olmalıdır? və s. mövzularda danışıb. Xoş izləmələr!
Bütün orqanlarda olduğu kimi beyin sağlamlığı da bizim üçün vacibdir. Beynimizi qorumaq üçün nələrə diqqət etməliyik? Beynimizi qorumaq üçün ətraf mühitdə baş verən bir çox proseslərdən qaçınmalıyıq. Bu proseslərə nələr aiddir? Ətraf mühitdə ola biləcək zərər verici şüalar, radiasiyalar, bundan əlavə yediyimiz müəyyən qidalar, günümüzdə ən önəmli faktorlardan biri olan stress faktoru beyin sağlamlığı üçün çox vacib faktorlardandır. Bu faktorlardan beynimizi qorumadığımız təqdirdə nə baş verə bilər? Beynimizdə bir çox zərər verici proseslər başlayır və bu proseslərin nəticəsində müəyyən xəstəliklər yaranır. Bu xəstəliklərdən ən önəmlilərindən birisi beyin şişləridir. Beyin şişləri kimlərdə görünür? Beyin şişləri bir çox ölkələrdə həm qadınlarda, həm kişilərdə, həm də uşaqlarda görünə bilir.Bu bəzən papulasyalara görə sıxlığı dəyişə bilir. Bəzi papulasyalarda kişilərdə bəzi papulasyalarda qadınlarda, bəzilərində isə uşaqlarda görünür. Bunun səbəbi isə ölkələrdə rəfah vəziyyətidir və yəni sosial- iqtisadi şərait dediyimiz problemlərdən qaynaqlanır. Məsələn Amerikada uşaqlarda beyin şişləri limfoma və leykozlardan sonra 3-cü sırada görünür.
Beyin şişləri kimlərdə görünür?
Beyin şişləri həm qadınlarda həm kişilərdə həm uşaqlarda görünə bilər. Bu bir çox ölkələrdə bunların sıxlığı dəyişməkdədir. Bəzi ölkələrdə qadınlarda daha çox görünür, bəzi ölkələrdə kişilərdə bəzi ölkələrdə isə uşaqlarda daha çox görünür. Bunun ən böyük səbəblərindən biri ölkələrin rifah vəziyyətidir və orada olan müəyyən faktorlardır. Ola bilər ki bir ölkədə radiasiya, şüa çox olsun, digərində olmasın, bir ölkədə qidalanma vəziyyəti yaxşı olsun, digərində isə yaxşı olmasın. Bu kimi faktlar aiddir.
Beyin şişləri, birincili və ikincili beyin şişləri şəklində biz hər zaman təsnifatlandırırıq. Birincili beyin şişləri nə deməkdir? Beyində olan neyral strurukturlar yəni sinir toxumasından yaranan şişlərdir. İkincili beyin şişləri isə bədənin başqa orqanlarında yaranan beyinə metastaz verməsidir. Birincili beyin şişləri necə yaranır? Birincili beyin şişlərini başda da vurğuladığımız kimi yaranmasında bir çox faktorlar var. Bunlar da dediyimiz kimi, şüalar, qidalardır. Amma tam yaranma səbəbini biz bilə bilmirik.
ikincili beyin şişləri isə digər orqanlarda yaranan müəyyən şişlərin yəni xərçənglərin beyinə yayılması nəticəsində olur. Bunlara nümunə versək, məsələn, müəyyən zərərli qidaların təsirindən bağırsaq xərçəngi yaranır. Və bunlar zamanında müalicə edilmədikdə beyinə yayıla bilər və beyin şişi meydana gəlmiş olur. Məsələn dərimizi günəşdən qorumadığımız zaman dəri xərçəngi meydana gələ bilər. Bunlara biz hətta melanoma deyirik. Bu zaman beyinə yayıla bilir. Ondan əlavə çox siqaret çəkən insanlarda ağciyər xərçəngi ola bilər, bu beyinə yayıla bilər. Bunlara ikincili beyin şişləri deyirik.
Beyin şişləri hansı əlamətlərə sahib ola bilər? Xəstələrin ən çox verdiyi sual budur. Məsələn mənim başım ağrıyır, beynimdə şiş ola bilərmi? Yəni bütün dünyada baş ağrısı ən çox görünən simptomlardan biridir. Hər baş ağrısı olan insanda beyin şişi olmur. Ancaq baş ağrısı olduğu zaman başqa simptomlar da varsa, biz hardasa şübhələnib həkimə müraciət etməliyik. Beyin şişinin yaratdığı simptomları da biz birincili simptomlar və ikincili simptomlar deyə ayırırıq. Birincili simptomlar yəni ki, ümumi simptomlardır. Bunlara baş ağrısı, ümumi yorğunluq, halsızlıq, ürəkbulanması, qaytarma - bu kimi simptomlar aiddir.
Digər simptomlara isə yəni ikincili simptomlara ocaqlı beyin simptomları deyirik. Yəni beyinin xüsusi bir nahiyəsində yaranan törəmənin və yaxud da şişin o nahiyədə verdiyi zədəyə bağlı müəyyən simptomların yaranması. Məsələn alın nahiyəsi insanda beyində davranışı tənzimləyən bir mərkəzdir. Burda bir törəmə və ya bir şiş olarsa, o zaman nə olur? davranıçla əlaqəli problem olur. Bu insanlar nə edə bilərlər? Söyüş söyə bilərlər, aqressiv ola bilərlər, … dediyimiz müəyyən problemlər yarana bilər. Məsələn görmə nahiyəsi üzərində olan bir şiş görmə ilə əlaqəli bir problemlərə səbəb ola bilər. Gicgah nahiyəsində olan bir şişimiz və yaxud da beyinin başqa bir həcmdə olan prosesləri nəyə səbəb ola bilər? Yaddaş problemlərinə səbəb ola bilər. Emosianal dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Pasiyentlərimizdə bu simptomlar varsa, neynəməlidirlər?
O zaman bir nevroloqa və ya bir nevro cərraha müraciət etməlidirlər. Bizə müraciət etdyi zaman biz diaqnostika edirik. Yəni diaqnostika dediyimiz nədir? MRT kompütür tomoqrafiya təyin edirik. Əgər beyin şişindən şübhələniriksə, əlbəttə ki, bunları təyin edirik. Təyin etdiyimiz zamana beyində hər hansı bir həcmdə proses gördüyümüzdə onun olduğu yerə görə qərar veririk.
Daha ətraflı məlumat üçün videonu izləyin.
Информация по комментариям в разработке