خطبه «عقد آریایی»؛ جعلی تاریخی که حاصل سرکوبگری جمهوری اسلامی است

اجرای نمادین رسم نوظهور «ازدواج ایرانی» و «عقد آریایی» این روزها از توجه جوانان ایران برخوردار شده است. حتی بازیگران سرشناس سینما و تلویزیون، مانند محمدرضا گلزار و بهرام رادان، نیز فیلم اجرای این خطبه را در جشن ازدواج خود منتشر کرده‌اند. اما خطبه این مراسم فاقد سابقه تاریخی در ایران، و فاقد اعتبار شرعی در مذاهب رسمی، از جمله مذهب زرتشتی است.

موبدان زرتشتی، شرعی و صحیح بودن متن خطبه عقد آریایی و اصل سابقه این مراسم را مطابق آیین گواه‌گیری زرتشتی، رد کرده‌اند. مهربان فیروزگری، از موبدان زرتشتی، در این ‌خصوص تاکید دارد: «این متن (خطبه آرایی) هیچ ربطی به زرتشتیان ندارد و کاملا با متن گواه‌گیری زرتشتیان متفاوت است.»

دلیل حساسیت ایجادشده به ‌رسم نوظهور ازدواج ایرانی، اصرار برگزارکنندگان و مبلغانش برای منسوب کردن آن به سابقه تاریخی فرهنگ ازدواج نزد مردم ایران است.

منتقدان رسم ازدواج آریایی، آن را فاقد اسناد معتبر تاریخی و بی‌ارتباط با آیین‌ باستانی و شرعی عقد و ازدواج در ایران می‌دانند. تاریخدانان نیز مخالف صحت این خطبه و شکل این مراسم‌اند. به گفته این افراد، دست‌کم در متون به‌جامانده از نیاکان ایرانی، متنی با عنوان خطبه عقد آریایی و چنین مراسمی، سندیت ندارد.

آنچه امروز با نام خطبه «عقد آریایی» خوانده می‌شود، ظاهرا نثری نوشته فریدون مشیری است که در ۱۳۷۴ در کتاب «همنوایی با باران» منتشر شده و شاعر، آن را به درخواست دوستی به‌ منزله پیمان‌نامه ازدواج نوشته است. از این نظر، استفاده از این متن در حکم خطبه گواه‌گیری، در تناقض با سنت گواه‌گیری در اندرزنامه‌ها و اوستا است.

محمد طلایی، از نخستین سردفترانی که این متن را زمان جاری کردن خطبه عقد خوانده، ۱۳۹۸ در گفت‌وگو با انصاف‌نیوز اشاره کرده است: «چیزی که تحت عنوان عقد آریایی اجرا می‌شود، یک پیمان‌نامه عارفانه برگرفته از شعر فریدون مشیری است که من بعد از جاری‌ساختن خطبه عقد انجام می‌دهم و به نام عقد آریایی مشهور شد، درحالیکه ما چیزی به نام عقد آریایی نداریم.»

#مراسم_ازدواج #عقد_آریایی #موبدان_زرتشتی #ازدواج_ایرانی #فرهنگ #ایندیپندنت_فارسی