Скачать или смотреть त्वरित करा शंखी गोगलगायीपासून संरक्षण | खरीप हंगाम | कृषि विभाग महाराष्ट्र शासन

त्वरित करा आफ्रिकन शंखी गोगलगायीपासून संरक्षण

महाराष्ट्र राज्य कृषी विभागामार्फत पीक संरक्षण विषय विविध योजना राबविल्या जातात. वेळीच पिकांवर येणाऱ्या संभाव्य रोग किडींचे व्यवस्थापन हा कृषी मधील नियोजनाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. पावसाळ्यात विविध पिकांवर येणाऱ्या शंखी गोगलगायचे वेळीच नियोजन करणे ही अत्यंत आवश्यक बाब आहे.

शंखी गोगलगाय किंवा शेंबी हे मृदकाय वर्गातील सजीव असून, खरीप हंगामातील पिकांवर उपद्रव करणारी किड निरनिराळया ५०० वनस्पतींवर उपजीविका करत असल्यामुळेच ‘राक्षसी शंखी गोगलगाय’ म्हणून संबोधन.

ओळख व जीवनक्रम

शंखी गोगलगायचे साधारण वजन १०० ते १५० ग्रॅम असते आणि त्यांची लांबी १० ते १५ से. मी. इतकी असते.

गोगलगाय शेताच्या बांधाला छिद्रे करून तेथील माती भुसभुशीत करून व ३ ते ४ दिवसात १०० ते ४०० पांढरट पिवळसर रंगाची अंडी घालते.

१५ ते १७ दिवसात अंड्यातून पिल्ले बाहेर येतात. पिलांची वाढ पूर्ण होण्यास ८ ते ९ महिन्यांचा कालावधी लागतो. त्यांचा जीवनकाल साधरण ५ ते ६ वर्ष असतो

शंखी गोगलगायिंमुळे होणारा प्रादुर्भाव:

शंखी गोगलगाय दिवसा लपून बसतात आणि रात्रीच्या वेळी शंखी गोगलगायीचे पिल्ले व प्रौढ पाने, कळ्या, फळे, फुले, साल, नवीन फुटलेले कोंब, नवीन लावलेली रोपे यांचा फडशा पाडतात. भाजीपाला पिकांची रोपे तसेच कोबी, फ्लॉवर, बटाटा, मिरची, वांगी, वेलवर्गीय भाज्या, मका, ज्वारी, गहू, सोयाबीन तसेच द्राक्षासारखी फळपिके इ. पिकांची पाने, कोवळे भाग कुरतडतात तसेच खोडावरील साल देखिल खातात.

नियंत्रण –
• गोगलगायीचे वास्तव्य मुख्यत्वेकरून बांधावर, गवतामध्ये असते. शेताचे बांध स्वच्छ ठेवावेत, जेणेकरून गोगलगायींना लपण्यास व अंडी घालण्या पासून रोखता येते.

• शेतातील गोगलगायींपासून सुटका करण्यासाठी, १ किलो गुळ प्रती १० लिटर पाण्यात मिसळून गुळाचे द्रावण बनवावे, त्यात गोणपाटाची पोती भिजवून ती संध्याकाळच्या वेळी शेतात किंवा पिकाच्या ओळीत पसरुन द्यावीत. ओलाव्यामुळे गोगलगायी त्याखाली जमा होतील, लपलेल्या गोगलगायी सकाळी गोळा करून उकळत्या पाण्यात किंवा साबणाच्या द्रावणात किंवा केरोसीन मिश्रित पाण्यात टाकून माराव्यात किंवा खोल खड्यात पुरून वरून चुन्याची भूकटी टाकून खड्डा मातीने झाकावा.

• लहान गोगलगायींच्या नियंत्रणासाठी २० टक्के मिठाच्या द्रावणाची फवारणी करावी.

• शेत किंवा बांधापासून आतल्या बाजूने तंबाखू किंवा चुन्याचा ४ ते ५ इंच रुंदीचा पट्टा टाकल्यास गोगलगायी शेतात जाण्यापासून थांबू शकतात.

• मेटाल्डिहाईड २.५ टक्के भूकटीचा (५० ते ८० ग्रॅम / १०० स्क्वे. फूट) वापर गोंगलगायीच्या मार्गात किंवा दोन पीक ओळीत किंवा प्रादुर्भावीत क्षेत्रात केल्यास गोगलगायींचे चांगले नियंत्रण करता येते.

• मिथोमिल हे अत्यंत विषारी कीटकनाशक असल्याने पाळीव प्राणी तसेच भटके प्राणी किंवा पक्षी आमिषाने मेलेल्या गोगलगायी खाणार नाहीत याची काटेकोरपणे दक्षता घ्यावी.

• शक्यतो सामूहिक पद्धतीने उपाययोजना केल्यास शंखी गोगलगायींचे चांगले नियंत्रण होते.

या किडींची सामूहिक पद्धतीने मोहिमेद्वारे उपाययोजना केल्यास हमखास नियंत्रण होते. याकरीता सर्व स्तरातून कार्यवाही करणे गरजेचे आहे.

तरी सर्व शेतकरी बंधू-भगिनींना महाराष्ट्र राज्य कृषी विभागामार्फत आवाहन करण्यात येते कि, राज्यभरात याबाबत कृषी विभाग मोहीम राबवत आहे शेतकऱ्यांनी याचा अवश्य लाभ घेऊन शंखी गोगलगायचे वेळीच नियोजन करावे आणि कृषी उत्पादनावर होणारा अनिष्ट परिणाम टाळावा.