Скачать или смотреть პირველი ქართული ბანკი

XIX საუკუნის მეორე ნახევარში საქართველოში პირველად იქმნება ფინანსური ინსტიტუტები, ფულის შემნახველ-გამსესხებელი ამხანაგობები და თბილისის კომერციული ბანკი, რომლის დამაარსებლებიც კავკასიის ცნობილი ვაჭრები იყვნენ და მისი ფილიალები ერევანში, ბაქოსა და გროზნოშიც მდებარეობდა.
თუმცა, პირველ ქართულ ბანკად დიმიტრი ყიფიანისა და ილია ჭავჭავაძის მიერ დაარსებული საადგილმამულო, იგივე სათავადაზნაურო ბანკი ითვლება, რომელიც 1874 წელს დაარსდა და ახლანდელი ეროვნული ბიბლიოთეკის I კორპუსში მდებარეობდა.
დიმიტრი ყიფიანს ბანკის დაარსების იდეა ჯერ კიდევ ბატონ-ყმობის გაუქმებისას გაუჩნდა, როცა თავადაზნაურებმა ყმების გათავისუფლების სანაცლოდ გარკვეული თანხა მიიღეს. ყიფიანი მოუწოდებდა მათ ამ თანხის მეხუთედი ბანკის შექმნისთვის გამოეყოთ. საბოლოოდ კი ყიფიანის იდეა ილია ჭავჭავაძემ განახორციელა, მან 1 წელზე მეტი დრო გაატარა რუსეთში, რათა ქართული ბანკის გახსნის უფლება მიეღო.
საადგილმამულო ბანკი 2 ფუნქციას ითავსებდა, იგი ორიენტირებული იყო როგორც მოგებაზე, ასევე სოციალურ პროექტებზე, ბანკის წესდების თანახმად, მოგების 35-40% იხარჯებოდა მოსახელობის განათლების დონის აწევაში. მაგალითად, ბანკმა დააფინანსა წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოება.
ილია ფიქრობდა, რომ ეკონომიკური განვითარება იყო ის გზა, რომელიც საქართველოს გააძლიერებდა და ამიტომ ვალის დაბრუნების საკითხში პრინციპულობას იჩენდა და ამბობდა "კარგად ვიცი, რომ ბევრი ათასს ბრალს დამდებს ამ გულქვაობისთვის, მაგრამ მე ასეთი ბრალისა არ მეშინიან, როგორც იმ ექიმს, რომელიც ავადმყოფს არჩენსო“.
ჭავჭავაძე კარგი კრედიტის 3 მთავარ მახასიათებლად: გრძელვადიანობას, თანდათან გადასახდელობასა და მიწით გადაზღვეულობას მიიჩნევდა. ილიას აზრით ბანკიდან სესხის გამოტანის მთავარი მიზანი ინვესტირება და ამ ფულით დამატებითი ფულის შოვნა უნდა ყოფილიყო.
ყიფიანსა და ჭავჭავაძეს არ ეთანხმებოდა აკაკი წერეთელი. აკაკი ფიქრობდა, რომ ბანკებიდან ფულის სესხება დიდი ცდუნება იყო ადამიანებისთვის და ისინი ამ განსაცდელის წინაშე არ უნდა დაეყენებინათ. ილია აკაკის არ დაეთანხმა, უპასუხა უნებისყოფო ადამიანების გამო, არ შეიძლება ჭკვიანებისა და ქვეყნის ხელშეწყობაზე უარი ვთქვათო.
მიუხედავად ბევრი გარე და შიდა პრობლემებისა ილიამ მოახერხა და ერთ-ერთი საუკეთესო ბანკი შექმნა მაშინდელ იმპერიაში