Nakło nad Notecią - miasto trzech kultur, które warto zobaczyć |4K|

Nakło nad Notecią - nazwa wzmiankowana po raz pierwszy w źródłach już w XI wieku. Zapisywana była różnie: castrum Nakel (1091) - XI w., de Nakel - 1136, de Nakel (1225) - XIII w., de Nakel - 1278, in Nakel - 1357, oppido Nakyel - 1473, Nakyel opp. - 1578, Naklo - 1578, Nakiel - 1629, Opp. Nakło - 1653, Nakło, niem. Nakel - 1885, Nakło m. - 1914, Nakło nad Notecią - 1981.

Już w XI w. Nakło było ważnym grodem warownym na ówczesnym pograniczu Pomorza. W 1109 r. uległo Bolesławowi Krzywoustemu. W 1299 r., między 29 maja a 3 czerwca, Władysław Łokietek nadał prawa budowania miasta przy grodzie na prawie magdeburskim. Miasto królewskie Nakło zostało jednocześnie uznane, jako najstarsze, za stolicę Krajny.
Stanowiąc nadal graniczny gród było Nakło narażone na różne zawirowywania wojenne. Najpierw przewaliły się przez nie wojny z Zakonem Krzyżackim. Wraz z utratą Pomorza Nakło stało się granicznym miastem, o dużym znaczeniu strategicznym i gospodarczym, utrzymując kontakty handlowe z Francją, Niemcami, Czechami, Szwecją, Holandią. W 1325 r. Władysław Łokietek zawarł w Nakle z książętami pomorskimi pakt przeciwko Brandenburgii. Pięć lat później Nakło zostało zdobyte i spalone przez Krzyżaków. Za czasów Kazimierza Wielkiego Nakło stało się grodem murowanym. Przechodziło następnie w różne ręce, by w 1394 r., za Władysława Jagiełły, powrócić do Polski. W 1417 r. król Władysław poślubił Elżbietę Granowską z Nakła, wdowę po kasztelanie nakielskim.
Wojna 13-letnia z Zakonem Krzyżackim również nie ominęła Nakła, a Kazimierz Jagiellończyk gromadził pod Nakłem pospolite ruszenie.
W wiekach XVI i XVII nie oszczędziły miasta pożary, zaraza i wojny szwedzkie. Wszystko to przyczyniło się do znacznego upadku miasta. W 1772 r. Nakło zostało zagarnięte przez Prusy w ramach I rozbioru i z krótką przerwą (lata 1807 - 1813) pozostawało pod zaborem do 1920 r.
Mimo zmiennych kolei losów miasto się rozwijało. Postęp gospodarczy ujawnił się jeszcze za rządów Kazimierza Wielkiego. Później nakielscy mieszczanie otrzymali prawo do organizacji targów i jarmarków. W 1520 r. Zygmunt I Stary odnowił wcześniejsze przywileje, których zapisy uległy zniszczeniu w wyniku pożaru.
Potem ożywienie przyszło w okresie pruskiego zaboru. W latach 1773-1774 z rozkazu króla pruskiego Fryderyka II wykopano 26-kilometrowy kanał spinający Noteć z Bydgoszczą. Pierwszy spław kanałem ruszył we wrześniu 1774 r. Wzdłuż kanału biegnie aleja topolowa, którą polecił zasadzić w okresie Wlk. Ks. Warszawskiego gen. Aksamitowski.
W latach 1828-1829 ruszyła budowa szosy Berlin – Bydgoszcz – Królewiec. W 1851 r. powstała linia kolejowa z Nakła do Gniezna i do Chojnic. Zaczęły powstawać zakłady przemysłowe (cukrownia, rzeźnia, gazownia). W 1904 r. Nakło doczekało się wodociągu, w 1907 – kanalizacji, rok później – telefonizacji.

W 1918 r. wybuchło powstanie wielkopolskie, do którego czynnie włączyli się mieszkańcy Krajny, przyczyniając się do powrotu tego regionu do macierzy (wielu z nich zapłaciło za to życiem w 1939 r., gdy wybuchła II wojna światowa i zaczęła się okupacja hitlerowska). 20 stycznia 1920 r. oddziały 7. pułku Strzelców Wielkopolskich wkroczyły do Nakła. Pierwszym (tymczasowym) burmistrzem został Chmarzyński. Następnie stanowisko to objął Jan Cieślawski. W 1921 r. w rejonie Nakła odbyła się gra wojenna z udziałem Naczelnika Państwa, marsz. Józefa Piłsudskiego. W 1936 r. na ziemi krajeńskiej gościł marsz. Edward Śmigły-Rydz, któremu nadano honorowe obywatelstwo Nakła. W 1937 r. w Nakle odbyły się Igrzyska Kulturalno-Artystyczne z udziałem Feliksa Nowowiejskiego, w których uczestniczyło 25 tys. osób.

Wybuch wojny i pojawienie się 3 września 1939 r. wojsk niemieckich w Nakle zapoczątkowało okres okupacji. Jeszcze w 1939 r. zniszczeniu uległ ratusz miejski, znajdujący się na rynku. Jednak o wiele większych zniszczeń doznało Nakło w styczniu 1945 r., gdy po krwawych walkach, miasto zdobyły oddziały Armii Czerwonej.
Po II wojnie światowej Nakło stale się rozwijało, tak pod względem zabudowy, jak i liczby mieszkańców. Zwiększyło zaludnienie prawie dwukrotnie, Mimo wyłączenia w 1969 r. 14 km kw. z granic miasta, jego rozwój nie uległ spowolnieniu. Do 1975 r. Nakło znajdowało się w powiecie wyrzyskim, w województwie bydgoskim.

W ostatnich latach wizerunek miasta uległ ogromnym przeobrażeniom. Z jego krajobrazu zniknęło szereg dużych zakładów. Powstało sporo prywatnych firm, działa kilka marketów i kilkanaście banków. Rozbudowana została baza sportowo-rekreacyjna (sale sportowe, Orliki, kryta pływalnia, korty tenisowe, ścieżka pieszo-rowerowa Nakło - Paterek). W wyniku kilkuletnich prac wybudowano obejście miasta południe - północ w ciągu drogi wojewódzkiej nr 241, mające na celu wyprowadzenie ruchu ciężkich pojazdów z centrum miasta. Była to dotąd największa inwestycja gminy. Pod koniec 2015 r. oddano również do użytku Nadnotecki Park Przemysłowy w Paterku, który zapewni powstanie nowych miejsc pracy.