Скачать или смотреть Judiciary: Judicial Activism | न्यायमंडळ: न्यायालयाची सक्रियता | Prof. Shubhangi Dinesh Rathi

न्यायालयीन सक्रियता
आधुनिक भारतात न्यायालयाचे प्रमुख वैशिष्ट्य म्हणजे न्यायालयीन सक्रियता होय.
कायद्यानुसार न्याय देणे हे न्यायालयाचे कार्य आहे
त्यानुसार भारतातील न्यायालय न्यायदानाचे कार्य करीत आहेत.
1970 नंतर असे लक्षात आले की, घटनेतील शब्दाचा केवळ अर्थ लावून उपयोग नाही.त्यामागील भावना महत्त्वाची आहे असे लक्षात आले.
त्यातून न्यायालयाच्या तांत्रिक कार्याऐवजी रचनात्मक कार्याला महत्त्व प्राप्त झाले.
न्यायालयीन सक्रियता का निर्माण झाली असा जेव्हा प्रश्न पडतो तेंव्हा लक्षात येते की, भारताच्या केंद्रीय आणि राज्य विधिमंडळ व कार्यकारी मंडळाने आपली जबाबदारी व्यवस्थित पार पडले असतील तर हा न्यायालयीन सक्रियता प्रश्‍न निर्माण झाला नसता. राजकीय पदाधिकाऱ्यांनी जनहिता ऐवजी स्वःहिताला व पक्षहिताला प्राधान्य दिल्यामुळे या समस्या निर्माण झाल्या .
समस्या निर्माण झाल्याने लोकांचा शासन व प्रशासनावरील विश्वास कमी झाला. देशातील अनेक समस्या सोडविण्यात शासन अपयशी ठरल्याने सर्वोच्च न्यायालयाचा सक्रिय राहाणे आवश्यक झाले.
परंपरागत कामाव्यतिरिक्त जनहितासाठी न्यायमंडळाने घेतलेल्या भूमिकेतूनच न्यायालयातील सक्रियता निर्माण झाली.

न्यायालयीन सक्रियतेची संकल्पना साधारणतः 1980 च्या काळात विकसित झाली. याची सुरुवात सर्वोच्च न्यायालयापासून झाली आणि त्यानंतर उच्च न्यायालय व इतर न्यायालयात स्वीकार केला गेला.
#judiciary
#judicialactivism
#MPSC
#UPSC
#generalknowledge
#indianconstitution
#court
#न्यायालय
#न्यायालयीन सक्रियता