Κορδελάδες Μελάνων Νάξου, Τυρινή Δευτέρα, Πολιτιστικός Σύλλογος Μελάνων Νάξου Κούρος ο Έλληνας

Βιολί: Αριστείδης Βερύκοκκος
Λαούτο: Νίκος Κονδύλης
Ηχογράφηση-Μίξη & Προγραμματισμός:
Αποστόλης Καραμανής
Studio A.Karamanis
Την Τυρινή Δευτέρα (η Δευτέρα της τελευταίας εβδομάδας της αποκριάς) κάθε χρόνο αναβιώνεται το έθιμο της μοσκαράδας στα χωριά μας. Το έθιμο αυτό τοποθετείται μετά από την απελευθέρωση του ελληνικού έθνους. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία για το αν επικρατούσε το έθιμο και κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας.
Οι κορδελάδες προετοιμάζονταν από την Τσικνοπέμπτη, για να μαζέψουν τα ρούχα που τους χρειάζονταν για να ντυθούν με την στολή τους. Στις μέρες μας η στολή είναι έτοιμη. Τότε χρειάζονταν μεγάλη προετοιμασία για να μαζέψει από διάφορα σπίτια του χωριού τα ρούχα για να φτιάξει μια ολοκληρωμένη στολή και να την έχει έτοιμη ραμμένη και σιδερωμένη μέχρι και την τυρινή Δευτέρα.
Το μπαϊράκι ή αλλιώς μοσκαράδα αποτελείται από τον αρχηγό του , τον μπαϊρακτάρη, τους λεβέντες, νέους με στολή τσολιά που στην πλάτη τους κρέμονται πολύχρωμες κορδέλες και μαντήλια ( κατ΄αναλογία ίσως με το γαϊτανάκι), τους ληστές και τέλος τα όργανα μαζί με τη σημαία, το μπαϊράκι. Την Κυριακή έβγαζαν σε ένα συγκεκριμένο σπίτι το μπαϊράκι δηλαδή την σημαία που συνόδευε τους κορδελάδες, που απεικονίζει τον Μάρκο Μπότσαρη και στην οποία αναγράφεται η « τυρινή Δευτέρα ». Πάνω στο κοντάρι είναι δεμένο ένα μπουκέτο με λουλούδια. Στην συνέχεια τουφεκιοφόροι μαζί με το μπαϊράκι γύριζαν όλο το χωριό για να δείξουν ότι την άλλη μέρα θα πάνε στην μοσκαράδα, που λέγεται αλλιώς και ανεγρία.
Η στολή του κορδελά ή κορδελάτου ή φουστανελά αποτελείται από το φέσι το οποίο έφερε μεγάλη φούντα και ήταν στολισμένο με πολλές καρφίτσες και το γιλέκο, ένα απλό γιλέκο που πάνω του ράβονταν πολύχρωμες μακριές κορδέλες και κάποια μαντίλια. Τα παλιά τα χρόνια οι κοπέλες του χωριού πήγαιναν το ίδιο πρωινό που ντυνόταν ο κορδελάς λίγο πριν φύγει και έραβαν τις κορδέλες. Μέσα από το γιλέκο φορούσαν ένα λευκό πουκάμισο με μία πολύχρωμη γραβάτα και πολλούς κολλιέδες. Στους ώμους και πίσω στην πλάτη φορούσαν μεγάλα μαντήλια με πολλά χρώματα. Στα μπράτσα έχουν επίσης δεμένες δύο λεπτές κορδέλες. Στο κάτω μέρος του σώματος φορούσαν τον «γύρο» κεντημένη φουστανέλα που το έβρισκαν στα σεντόνια γύρω από τα κρεβάτια τους. Στον γύρω επίσης, είναι κεντημένο και το όνομα (τα αρχικά) κάθε κορδελά. Κάθε ένας έχει και διαφορετικό κέντημα. Κάτω από τον γύρω φορούσαν τα νυφικά βρακιά γιαγιάδων ή μανάδων τους. Στο κάτω μέρος του βρακιού, που φτάνει μέχρι και το γόνατο, υπάρχουν κεντήματα. Τέλος, οι κορδελάδες φοράν άσπρο χοντρό καλσόν και από πάνω πλεκτές πολύχρωμες με σχέδια κάλτσες τις οποίες τις έπλεκαν οι γυναίκες του χωριού.
Οι ανταλλαγές επισκέψεων μεταξύ των χωριών, που ξεκινούν την Τυρινή Δευτέρα, συνεχίζονται μέχρι και το Σάββατο σαν ένα είδος διευρυμένου αγερμού και ολοκληρώνονται την Κυριακή με κορύφωση το συμπόσιο που πραγματοποιείται στο χωριό των Μελάνων αποκλειστικά πλέον μόνο με τα μέλη του - δίχως να αποκλείονται κάποιοι «ξένοι» επισκέπτες που θέλουν να ευχηθούν στην κοινότητα. Σε περίπτωση πένθους το έθιμο δεν πραγματοποιείται στο χωριό που πενθεί και τα γειτονικά συμπάσχουν και δεν πραγματοποιούν επισκέψεις στην πενθούσα κοινότητα, ενώ αν τύχει να έχουν πένθος δύο από τα χωριά που επισκέπτονται οι Μελανίτες το έθιμο αναβάλλεται.
Οι κάτοικοι του χωριού που μετέχουν στο δρώμενο θεωρούν ότι μέσα από αυτό διατηρούν την παράδοσή τους, ενισχύουν τη συναδέλφωση των χωριών και τις γαμήλιες ανταλλαγές. Οι συμμετέχοντες ανταλλάσσουν ευχές και οι Κορδελάδες φωνάζουν «Ζήτω των Μελανιτών», ενώ ακολουθούν αντίστοιχα επιφωνήματα από όλη την ομάδα προς το χωριό που τους φιλοξενεί, τα οποία ανταποδίδονται με όμοια επιφωνήματα και ευχές.
Κείμενο Β. Ανεβλαβή (Αρχαιολόγος), Εμ. Ανεβλαβής (Μουσειολόγος)
https://melanesnaxos.gr/ethima/
Πατήστε εδώ για να κάνετε ΕΓΓΡΑΦΗ στο κανάλι μας:
‪@kourosoellinas‬
Βρείτε μας στο instagram και στο facebook:
  / melanesnaxos  
  / kourosoellinas