Скачать или смотреть از هنر در جنبش تا جنبش در هنر/تأملاتی بر آنچه از سر گذرانده‌ایم/ استِتیک جنبش/ بخش دو/ علی جمشیدی

پنل ۱/ استِتیک جنبش/ بخش دو
گرداننده: مهسا اسداله‌نژاد
با حضور: الهه سروش‌نیا، علی جمشیدی، کیانا کریمی
پنجشنبه، ۲۷ شهریور
از هنر در جنبش تا جنبش در هنر
(تأملاتی بر آنچه از سر گذرانده‌ایم)
بررسی نسبت هنر و جنبش‌های اجتماعی، در جنبش زن، زندگی، آزادی رنگ‌وبوی متفاوتی پیدا کرد. اگر تا پیش از آن می‌شد از تأثیر جنبش اجتماعی بر اثر و میدان هنری سخن گفت، در ۱۴۰۱، بیش از هر زمان دیگر، ممکن شد که از هنری‌شدن جنبش سخن به میان آوریم. درواقع به‌نظر می‌رسید هنر دیگر نه در مقام یک متغیر تابع، بلکه خود در مقام یک متغیر مستقل وارد تحولات اجتماعی شده‌‌است. در این مجموعه‌‌نشست‌ها خصلت‌های هنریِ جنبش هم‌زمان با تحولاتی که میدان‌های مختلف هنری و آثار هنری پس از جنبش از سر گذرانده‌اند، در کانون توجه است؛ هم از ویژگی‌های هنری‌شدن جنبش، یا به‌تعبیر بهتر استتیکِ جنبش می‌پرسیم و می‌گوییم و هم از تحولاتی که در منطق تولید، توزیع و مصرف آثار هنری در میدان‌های مختلف هنری صورت پذیرفت؛ تحولاتی که به‌نظرمان می‌رسد حاکی از رشد بحران‌ها و مسائل مشخص در این میدان‌هاست.
از سویی دیگر، تاریخ از سه سال پیش آغاز نمی‌شود. بنابراین به‌ناگزیر، در هر بحث، آن‌چه برای ما مهم است پیوندیافتن جنبش زن، زندگی، آزادی با جنبش‌های اجتماعی پیش از خود و بررسی تأثیر و تأثرات میدان‌های هنری با این جنبش‌ها در طول زمان است. در این مجموعه‌‌نشست‌ها تلاش کردیم تا با آغازکردن از یک پنل نظری‌تر، به سمتِ پنل‌های تجربی‌تر حرکت کنیم؛ پنل‌هایی که بتوانند توضیح دهند در برخی از میدان‌های هنری در این سال‌ها چه اتفاقاتی افتاده و چه اتفاقاتی نیفتاده، بحران‌ها کجایند و مسائل چیستند، و احیاناً چه افقی در هر میدان گسترده و چه فروبستگی‌ای به‌ چشم می‌خورد. طرفین بحث با یک‌دیگر امکان منازعه دارند و شرکت‌کنندگان نیز هر یک پرسش‌ها و دغدغه‌های خود را با ارائه‌کنندگان بحث در میان می‌گذارند.
به‌رغم این‌که میدان‌های هنری و آثار هنری امروز بسیار درهم تنیده‌‌اند، تصمیم گرفته‌ایم به‌طور مشخص، با توجه به امکانات‌مان، به هنرهای تجسمی، موسیقی، تئاتر، فیلم کوتاه و مستند و ادبیات در پنلی جداگانه بپردازیم. در هر پنل تلاش کردیم از کنشگران و صاحب‌نظران میدان دعوت کنیم تا از تجربه‌ی تاریخی میدان و رویکرد نظری-عملی خود سخن بگویند. روشن است که هیچ ادعای جامعیتی وجود ندارد. این پنل‌ها صرفاً بُرشی‌اند از نسبت جامعه با هنر و/یا هنر با جامعه. شرکت داوطلبانه‌ی صاحب‌نظران و علاقه‌مندان به مباحث در هر پنل، یقیناً بر غنای آن خواهد افزود.

علی جمشیدی/ گمانه‌هایی از «سینماتوگرافی جنبش»
با رجوع به واژگان نیکول برنز درباره‌ی «رژیم‌های تصویر»، خیزش ژینا نه صرفاً انفجار سیاسی بلکه ظهور منطق‌های تازه‌ی تصویری (figural logic) در شهر است. سینماتوگرافی اینجا به تکنیک دوربین محدود نمی‌شود؛ بلکه عملیات مرئی‌سازی و mise-en-cadre است: قاب‌بندی بدن‌ها و ژست‌ها در شبکه‌ی هندسی شهری. در ۱۴۰۱، وقتی زنان روسری برداشتند، چرخاندند یا بر بلندی‌ها ایستادند، خود ژست‌ها میزان‌نما بودند؛ میدان و خیابان به نما بدل شدند و بلوارها و مترو مسیرهای بداهه‌ی تراکینگ‌شات و دالی را شکل دادند. بدن از ابژه‌ی انسانی به اپراتور رژیم تصویری بدل شد و زندگی با سینما پیوند خورد.
ویدئوهای موبایلی نه تنها ثبت‌کننده بلکه بازتوزیع‌کننده بودند؛ در سطح جمعی، تلفن‌ها یک dispositif چند-دوربینه ساختند و montage collectif تولید شد. طی سه سال، اقتصاد تصویری دچار دگردیسی شد: از آشفتگی و چندپارگی ارزش‌ها تا کُریوگرافی آیینی، فلاش‌های پراکنده‌ی اعتراض و نهایتاً مونتاژهای قضایی به‌مثابه مدرک. هر مرحله رژیمی متمایز از تصویر آفرید، اما نیروی سینماتوگرافیک همچنان دستور زبان مشترک است؛ سینمایی که از سالن گریخت و به فضای شهرستان‌ها مهاجرت کرد و هم ابزار مقاومت شد و هم افتادن در نظام بازنمایی تحمیلی از سوی نگاه غربی.

علی جمشیدی، علاقه‌مند به سینما، فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی تطبیقی از دانشگاه آمستردام و دکترای مهندسی سازه از دانشگاه فنی دلفت هلند است.