Klokken van de Sint-Maartenskathedraal, Ieper

Klokken van de Sint-Maartenskathedraal, Ieper
Cloches de la cathédrale Saint-Martin, Ypres (B)
Bells of Saint-Martin's cathedral, Ypres (B)

6 klokken / cloches / bells:

1. Martinus (hoofdgelui, sonnerie principale, main peal)
.....Marcel Michiels, 1926
.....b0+18 / si2
.....166.6 cm --- 3000 kg
2. O-L-V-van-Thuyne (hoofdgelui)
.....Slegers-Causard, Tellin, 1930
.....cis1-23 / do#3
.....147.3 cm --- 2150 kg
3. Andreas (hoofdgelui)
.....Slegers-Causard, Tellin, 1930
.....d1+48 / re3/re#3
.....132.0 cm --- 1524 kg
4. Jan van Waasten (hoofdgelui)
.....Slegers-Causard, Tellin, 1930
.....es1+24 / mib3
.....123.6 cm --- 1228 kg
5. Margareta van Ieper (hoofdgelui)
.....M. Michiels, 1929
.....g1+00 / sol3
.....107.4 cm --- 875 kg
Angelusklok (dakruiter, clocheton de croisée, ridge turret)
.....Omer Michaux, Leuven, 1911
.....es2+03 / mib4

De toonhoogtes van de klokken zijn volledig anders uitgevallen dan de bedoeling was. Het krantenartikel bij de inhuldiging geeft Si, Do dièze, Re dièze, Mi en Fa dièze, wat betekent b0, cis1, dis1, e1 en fis1. De diameters schijnen ook te bevestigen dat dit de bedoeling was. Echter de profielen van de klokken zijn heel erg verschillend. Van zwaar naar licht krijgen we achtereenvolgens klokken 5, 1, 2, 3 en 4. En "toevallig" is dat ook de volgorde van de afwijkingen van de bedoelde toon. Klok 1 is ongeveer juist (eigenlijk 18 cent te hoog). Ten opzichte van klok 1 is klok 5 82 cent (bijna een halve toon) te hoog, klok 2 41 cent te laag, klok 3 70 cent te laag, en klok 4 94 cent (zo goed als een halve toon) te laag. Met klok 4 die een halve toon te laag is en klok 5 een halve toon te hoog, is het interval tussen klok 4 en klok 5 in plaats van een secunde in werkelijkheid bijna een grote terts. Eigenlijk zouden we dit interval eerder een "dubbelovermatige secunde" moeten noemen. Als absolute toonhoogtes moeten we dus eigenlijk noteren: b0, cis1, d1, es1 en g1, maar als we de bedoeling bekijken en hoe de klokken uiteindelijk uitgevallen zijn, zou ik eerder noteren: b0, cis1(laag), dis1(zeer laag), es1 en fisis1. Of we zouden ook kunnen noteren: b0+18, cis1-23, dis1-52, e1-76 en fis1+100. Klok 3 zal klinken als een dis1 in combinatie met klokken 1 en 2, maar als een d in combinatie met klok 4. Ondanks het feit dat volgens het boekje de combinatie van klokken 1, 2 en 3 erg vals klinkt, vind ik het toch een heel mooi akkoord, een beetje weemoedig, vergeleken bij een correct gestemd paternostermotief.

Voor klok 5 heb ik een oud filmpje van bij een vorig bezoek moeten gebruiken. De klok luidt zeer onregelmatig, de klepel heeft moeite om te vliegen. Het is niet duidelijk of hier al aan verholpen is. We hebben geprobeerd de klok te luiden. Ze leek wel minder onregelmatig, maar volgens Joeri was er toch iets niet in orde met de klepel, en we hebben de klok niet meer durven luiden voor de film.

Klok 1 geeft na 15 ontbrekende slagen nog een laatste slag. Dit is wel bijzonder veel. Ook het gedrag van de klepel is merkwaardig. Bij 25:20 raakt die nog bijna de klok, terwijl die 10 seconden later al volledig stilhangt in het midden van de klok. Dit merkwaardig gedrag heb ik bij een vorig bezoek ook al vastgesteld.

Tijdens het driegelui konden we het platform voelen bewegen en zelfs zien bewegen. Daar het platform rechtstreeks aan de toren verbonden is en niet met de klokkenstoel, betekent dit dat het de toren zelf is die schudt bij het luiden van de klokken. Van 32:20 tot 32:50 heb ik geprobeerd dit te filmen, maar dat is niet echt gelukt.

Klankanalyse: http://beiaardgent.be/frequencies_iep...
Volgelui / Plenum:    • Klokken van de Sint-Maartenskathedraa...  

00:04 Sfeerfoto's
01:39 Dakruiter
02:05 Angelusklok
02:09 .....Foto's
02:26 .....Opschrift
02:34 .....Simulatie angelus
04:02 Klokkenstoel
04:34 Klok 5
04:38 .....Foto's
05:00 .....Opschrift
05:08 .....Luiden
08:39 Klok 4
08:43 .....Foto's
09:08 .....Opschrift
09:16 .....Luiden
11:32 Klok 3
11:36 .....Foto's
12:07 .....Opschrift
12:15 .....Luiden
14:55 Klok 2
14:59 .....Foto's
15:27 .....Opschrift
15:35 .....Luiden
19:37 Klok 1
19:41 .....Foto's
20:09 .....Opschrift
20:17 .....Luiden
25:45 Driegelui
38:44 Einde

Luiders:
Individuele klokken:
...3x3 slagen: Tim Martens
...Angelusklok: Joeri De Vreese
...klok 5: elektrisch
...klok 4: Joeri De Vreese
...klok 3: Joeri De Vreese
...klok 2: XXXX en Jean-Pierre Meirlaen
...klok 1: XXXX en Joeri De Vreese
Driegelui:
...klok 3: XXXX en Jean-Pierre Meirlaen
...klok 2: elektrisch
...klok 1: elektrisch

Met veel dank aan aan organist Benjamin Luyckx voor zijn gastvrijheid en voor de toegang tot de toren. Dank aan Tim Martens voor de organisatie, aan Tim Martens en Joeri De Vreese voor de verlichting, aan Joeri De Vreese voor het vervoer en aan Tim Martens, Jean-Pierre Meirlaen, Joeri De Vreese en de aanwezigen voor de hulp bij het luiden.