#369

Ad Verbrugge in gesprek met emeritus hoogleraar koloniale geschiedenis Piet Emmer over het huidige racisme-debat. “Als je geschiedenis beschrijft, moet je nuances aanbrengen.”

Emmer heeft nogal een turbulente zomer achter de rug. In een artikel in De Volkskrant betitelde journalist Gerri Eickhof hem als racist. “Het is niet gebleven bij die beschuldiging gebleven.” Emmer wordt verweten dat hij de slavernij bagatelliseerde. Maar morele oordelen over wat er destijds gebeurd is passen een historisch wetenschapper volgens hem niet. “Het is verkeerd om de geschiedenis met onze hedendaagse normen en waarden te kijken. Daar hoef je geen historicus voor te zijn, dat kan iedereen.” Dat wil niet zeggen dat de praktijk van slavernij wordt goedgekeurd, zo betoogt Emmer. “Maar je moet wel uitleggen hoe het in elkaar zat.”

In dit gesprek schetst Emmer de situatie van de slavenhandel aan het begin van de moderne tijd. “De schatting is nu dat de interne Afrikaanse slavenhandel ongeveer even groot zou zijn als de Atlantische slavenhandel. Voornamelijk omdat die al veel ouder is. [..] Datzelfde geldt voor de Arabische slavenhandel aan de oostkant.” Toch verschilt de aanpak van de Europeanen op een fundamenteel punt. “Wat uniek is aan Europeanen: ze maken overal een systeem van. Daar weten ze veel voordeel uit te halen.”

Daarnaast vertelt Emmer over het huidige gespannen klimaat omtrent de geschiedschrijving en slavernij. In Frankrijk is het vergoelijken van de Atlantische slavenhandel strafbaar. Een Franse collega van Emmer maakt een vergelijking tussen drie slavenhandels, de Europese, Afrikaanse en die door de Arabieren. Dat leidde tot ferme kritiek: “Door een vergelijking te maken bagatelliseerde hij het unieke leed van de Atlantische slavenhandel.” Dat lijkt op een politiek gemotiveerde beschrijving, zo betoogt Emmer.

Toch is het voor de hand liggende dat onze wijze van geschiedschrijving verandert. Emmer: “Het is logisch dat de onderwerpkeuze en de wijze waarop je naar de dingen kijkt verandert. Op zich is daar niks nieuws aan, de interpretaties kunnen verschillen.” Tegelijkertijd zijn cijfers en feiten wel belangrijk voor onderzoek. “We moeten er mee leren leven dat het verleden anders is. Het is een vreemd land zou je kunnen zeggen.” Dat wordt volgens Emmer steeds minder geaccepteerd. “Als je geschiedenis beschrijft, moet je nuances aanbrengen.”

--

00:00 Introductie
0:45 Je hebt een turbulente zomer achter de rug. Vertel eens..
6:37 Over de taak van de historicus: “Het is verkeerd om de geschiedenis met onze hedendaagse normen en waarden te kijken.”
11:58 Een schets van de slavenhandel in de 16e, 17e, 18e en 19e eeuw in Afrika, Europa en de nieuwe wereld
18:11 Was de Europese slavenhandel in verhouding veel groter dan elders?
19:23 Een voorbeeld van een Franse collega die onder vuur kwam te liggen en voor racist uitgemaakt werd
24:12 Als je de slavenhandels vergelijkt, springt de Europese er dan echt uit of niet?
29:00 En was het houden van slaven anders in Europa dan in Afrika of in de Arabische wereld?
34:03 Er ontstaan binnen de geschiedschrijving andere narratieven. Hoe kijk jij daar naar?
37:01 Is de geschiedwetenschap nu misschien aan het ideologiseren?
44:01 Over de modernisering en de kritiek op de Westerse hegemonie
51:19 Wat zijn nu beelden over kolonialisme en slavernij die niet kloppen?55:50
59:56 Een vergelijking tussen slavernijverleden en WO2: “Het probleem is dat als je geschiedenis goed doet, je nuances moet aanbrengen”


--

De Nieuwe Wereld TV is een platform dat mensen uit verschillende disciplines bij elkaar brengt om na te denken over grote veranderingen die op komst zijn door een combinatie van snelle technologische ontwikkelingen en globalisering. Het is een initiatief van journalist Paul van Liempt, filosoof Ad Verbrugge en David van Overbeek

De Nieuwe Wereld TV wordt gemaakt in samenwerking met de VU, Centrum Ethos en Filosofische School Nederland.

Volg ons!

Website: https://www.denieuwewereld.tv
Twitter:   / de_nieuwewereld