«Ο ΓΙΑΝΝΟΣ ΚΑΙ Η ΜΑΡΙΓΩ» [Πολυφωνικό] - Κτίσματα Πωγωνίου

✅ Πολύ παλιό, πολυφωνικό τραγούδι από την περιοχή του Πωγωνίου. Πρόκειται για μία Παραλογή, ένα πολύστιχο, αφηγηματικό τραγούδι, το οποίο αφηγείται έναν παράνομο, αστόχαστο, νεανικό έρωτα, ο οποίος έχει τραγική κατάληξη. Σε διάφορες παραλλαγές εντοπίζεται σε μεγάλο μέρος του ελλαδικού χώρου, όπως στη Μακεδονία, στη Θράκη, στη Λέσβο, στη Μεσσηνία, στην Καρδίτσα και αλλού. Στην ίδια την γεωγραφική περιοχή της Ηπείρου, το βρίσκουμε σε τουλάχιστον τρεις διαφορετικές εκδοχές.

✅ Για το θέμα του παράνομου έρωτα των δύο εξαδέλφων η Μιράντα Τερζοπούλου (2008) αναφέρει:
«Πολλές παραλογές αναφέρονται σε άτυχους έρωτες νέων, θέμα που με τη σειρά του συχνά συνδέεται με την ενδοοικογενειακή αυθαιρεσία και εγκληματική βία. Όντας το είδος των τραγουδιών που προκαλούν το στοχασμό πάνω στις κοινωνικές συνθήκες και την ανθρώπινη φύση, οι μακροσκελείς παραλογές οδηγούν σε μια πολυεπίπεδη ανάδειξη αλλά και κριτική των ηθών, σε μια συνεχώς μεταβαλλόμενη στάση απέναντι στο καλό και το κακό. Οι σκληρές ιστορίες τους, που ως ιερά τροπάρια επαναλαμβάνουν τους αυστηρούς άγραφους κανόνες, πρέπει να ακουστούν και να λειτουργήσουν παραδειγματικά, ενώ παράλληλα κάθε πράξη βίας ακόμη και η τιμωρία κρίνεται εντέλει αναίτια και παράλογη και ο τραγουδιστής ταυτίζεται με το θύμα.

Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκουν τόσο αυτό όσο και τα τραγούδια Όσο ’ναι μάκρος του γιαλού, Ο Γιάννος και η Βαγγελιώ. Τον άδικο θάνατο του ενός ακολουθεί η αυτοκτονία του δεύτερου από τους αγαπημένους. Και στις δύο περιπτώσεις υπαίτια του θανάτου είναι η μάνα, φορέας της αυστηρής ηθικής αλλά, όπως σήμερα ξέρουμε, και πολλών ψυχολογικών συνδρόμων. Οι νέοι θάβονται μαζί και πάνω στους γειτονικούς τάφους τους φυτρώνουν δέντρα, που με το φύσημα του αγέρα συνεχίζουν τα τρυφερά αγκαλιάσματα των άτυχων ερωτευμένων».

◾ ΤΡΑΓΟΥΔΙ: «Το Πολυφωνικό της Ηπείρου» (Ανθούλα Κώτσου, Βαγγέλης Κώτσου, Δημήτρης Μάτσιας, Λάζαρος Τσιάβος, Σοφία Μάτσια, Σωκράτης Τσιάβος).
◾ ΔΙΣΚΟΣ: «Το Πολυφωνικό Της Ηπείρου ‎– Από Τα Κτίσματα Πωγωνίου», 1993

Οι στίχοι:
Ο Γιάννος και η Μαριγώ σ’ ένα σχολειό πηγαίναν
Γιάννος μαθαίνει γράμματα κι η Μαριγώ τραγούδια.
Τα δυο τους αγαπήθ'κανε κανένας δεν το ξέρει.
Ο Γιάννος τ’ αποφάσισε της μάνας του το λέει.
Μάνα μ’ τη Μάρω αγαπώ και θέλω να την πάρω.
Τι λες μωρέ παλιόπαιδο και φιδοδαγκωμένο
η Μάρω είν’ αξαδέλφη σου πρώτη αξαδέρφισσα σου.
Κάλλιο ν' ακούσω σάβανο για να σε σαβανώσω
παρά ν' ακούσω στέφανα για να σε στεφανώσω.
Η Μάρω αρραβωνίζεται κι ο Γιάννος ξεψυχάει.
Συμπεθεριό και λείψανο στο δρόμο γίναν ένα.
Κανένας δεν ερώτησε από τους συμπεθέρους,
η Μάρω ξαντροπιάστηκε, στέκει και τους ρωτάει.
Τίνος είναι το λείψανο με τη χρυσή την κάσα;
Του Γιάννου είναι το λείψανο με τη χρυσή την κάσα.
Λιγοθυμάει η λυγερή και του θανάτου πέφτει.
Τα πήραν και τα θάψανε σε ένα σταυροδρόμι.
Γιάννος φυτρώνει κάλαμος κι η κόρη κυπαρίσσι,
στριφογυρίζ' ο κάλαμος φιλάει το κυπαρίσσι.
Για ιδέστε τούτ' τ' αντρόγενο, το πολυαγαπημένο,
που δεν φιλήθ'κε ζωντανό, φιλιέτ' απεθαμένο.


#Greek_folk_music #Music_of_Epirus