109 Slave, esclave, schiavo: jak Słowianie stali się synonimem niewolników

Często można spotkać się na różnych forach, pretendujących do odsłaniania tajemnic przeszłości, z twierdzeniem, że nazwa etniczna Słowianin oznacza ni mniej ni więcej „niewolnika” i że w ten sposób nazwali ludzi ze środkowej i wschodniej Europy ludzie z Europy zachodniej, którzy nimi handlowali.
Twierdzenie takie wynika z odnotowania faktu, że w większości języków dzisiejszej Europy Zachodniej, językach romańskich i germańskich, ale także i w niektórych celtyckich czy baskijskim niewolnika określa się słowem wyprowadzonym z języka łacińskiego, z łacińskiego etnonimu na określenie Słowian – Sclavus lub Slavus.
Czy jednak rzeczywiście istniał w późnej łacinie pospolity wyraz sclavus czy slavus o znaczeniu niewolnik, którym nazwano ludność Europy Środkowej jako obiekt łowów i handlu? Już pobieżny rzut oka na literaturę źródłową wskazuje, że jest to twierdzenie absurdalne. Przez całe wieki istniał i był zapisywany w tekstach łacińskich i greckich etnonim Sclaveni, czasem skracany do Sclavi, zanim etnonim ten uległ apelatywizacji czyli procesowi, w którym nazwa własna, jednostkowa, w tym przypadku etnonim, staje się wyrazem pospolitym, określającym całą klasę osób, zjawisk, przedmiotów. W tym przypadku osób – niewolników.
A zatem to nie przodkowie Słowianie otrzymali gdzieś w VI wieku miano niewolników, tylko niewolnicy otrzymali miano Słowian. Kiedy i jak do tego doszło? Dopiero w XIII wieku i to w wyniku splotu okoliczności, które spowodowały upowszechnienie się tego zjawiska apelatywizacji Słowian w niewolników w niemal wszystkich językach zachodniej Europy. W 1942 ukazał się artykuł „L'origine de Sclavus = esclave”, którego autorem jest Charles Verlinden, belgijski mediewista. Rok 1942 był raczej tragicznym czasem dla Słowian, z których wielu znów zostało sprowadzonych do roli niewolników przez okupacyjne władze hitlerowskich Niemiec. I w takim okresie Charles Verlinden z Uniwersytetu w Gandawie postanowił przebadać problem nazwania niewolników Słowianami w średniowiecznej Europie. Jego praca jest do dziś punktem wyjścia do wszelkich rozważań nad genezą tej apelatywizacji – Słowianin=niewolnik. Praca, w której zebrał on ogromny materiał źródłowy jako dowód swoich tez i odsiał bzdurne koncepcje od tych, które miały dobre intuicje. Praca, do której rzadko kto dziś zagląda, gdyż ma ponad 80 lat, a czyta się tylko nowości, i do tego została napisana po francusku.

#słowianie #niewolnicy #slave #esclave #schiavo #sclavus #Wenecja #Italia #Genua #Andaluzja #Maurowie #Saraceni #Hiszpania #Niemcy #Karolingowie #Sasi #żydzi #radhanici #eunuchowie #średniowiecze #krzyżowewyprawy

Jeżeli podoba Ci się podcast INTERPRETACJE możesz go wesprzeć w serwisie Patronite.pl: 👉 https://patronite.pl/podcastinterpret...

Albo postawić symboliczną kawę w serwisie Buycoffee.to: 👉 https://buycoffee.to/podcastinterpret...