Fly By Wire Uçuş Kontrol Sistemi Nedir? Nasıl Çalışır?

Bu sunumda "Fly By Wire" Uçuş Kontrol Sistemi Nedir? Nasıl Çalışır? konusunu ele alıyoruz. İyi seyirler..

---

Fly by wire en kısa şekliyle pilotun uçağı sağa-sola, yukarı-aşağı, yana yatış harekelerini yapması için pilot mahalindeki hareketlerinin uçuş kumandalarına elektrik telleri ile iletilmesidir diyebiliriz. Peki normalde nasıl iletiliyordu veya günümüzde elektronik uçuş kontrol sistemlerinden farkı nedir?

Bilindiği gibi ilk modern uçuş olarak, Wright Kardeşlerin 1903 yılında yapmış oldukları uçuş, havacılıkta genel kabul görmektedir. Wright Kardeşlerden daha öncesinde de çeşitli uçuşlar yapılsa da bu uçuşu diğerlerinden ayıran en önemli farklılık uçağın üç eksende hareketine imkan sağlayan uçuş kontrol sisteminin kullanılmasıdır.

Havacılığın ilk yıllarında uçağın üç eksende hareket edebilmesi için uçuş kontrol yüzeylerine pilotun hareketleri dişli düzenelleri, halatlar ya da tellerle mekanik olarak iletiliyordu.

O yıllarda icat edilen uçaklar genellikle tek veya iki kişilik olduğundan küçük uçaklardı. Fakat ilerleyen yıllarda özellikle de birinci dünya savaşı sonrasında uçakların yolcu taşımacılığında kulllanılmaya başlamasıyla büyük uçaklar da gökyüzünde yerlerini almaya başladı.

Yolcu uçaklarında kablolarla iletim zorlaşmaya başlayınca arabalarımızın direksiyonunda kullanılan hidrolik sistemi ile benzer şekilde çalışan hidrolik destekli düzenekler kullanılmaya başladı. Böylelikle pilotun lövyesindeki hareket uçağın en uzak noktasına bile kolaylıkla iletilebiliyordu.

Eski tip uçaklarda uçağın hareketleri lövye ile uçuş kontrol yüzeylerine iletiliyordu. Yolcu uçaklarının yanısıra günümüzde kullanılan F-4 Phantom gibi savaş uçaklarında da mekanik sistemler kullanılmaktadır.

Havacılık alanına ilgi duyanların bildiği üzere uçağın ağırlığının azaltılması mühendislerin tasarım aşamasında göz önüne aldıkları en önemli hususlardan biridir. Hantal mekanik düzenekler yerine ince kablolarla uçuş kontrol yüzeylerinin hareket ettirilmesi yenilikçi bir yaklaşım olarak uçaklarda kullanılmaya başlamıştır.

İlk olarak fly-by-wire sistemi 1958 yılında Avro Canada CF-105 Arrow uçağında kullanılmıştır.

1969 yılına gelindiğinde süpersonik yolcu uçağı olarak tasarlanan Concorde yolcu uçaklarında da fly-by-wire sistemi kullanılmıştır.

1970’li yıllarda fly-by wire özellikli F-16’lar sistemin başarıyla uygulandığı uçak olarak tarihteki yerini almayı başarmıştır. Günümüzde ise modern savaş uçaklarının neredeyse tamamı bu sistemi kullanmaktadır.

Azalan ağırlığın, gelişmiş güvenilirliğin, hasar ve hata toleransının ve zorunlu olarak yüksek manevra kabiliyetine sahip bir uçağın daha etkili kontrolünün avantajları da fly-bywire sistemi ile tanınmış oldu. Ayrıca, bu sistem ile uçuş güvenliği de önemli ölçüde artmıştır.

Peki Fly –By-Wire sistemi nasıl çalışır? Pilot tarafından sidesticke uygulanan kuvvet sidestick tarafından algılanır ve bu algılanan hareket elektrik sinyallerine çevrilerek, Uçuş bilgisayarına gönderilir. Uçuş bilgisayarı aldığı bu komutu elektrik telleri aracılığıyla yine elektriki olarak kumanda yüzeyine bağlı olan servomotorlara gönderir ve yarı elektriki yarı mekanik olan bu servomotorlar elektriki sinyali mekanik hareketine çevirerek kumanda ettikleri uçuş kumanda yüzeyini hareket ettitirirler.

---

MUZİK
Cinematic No Copyright Music by Infraction - No Copyright Music | Creative Commons Atıf lisansı (yeniden kullanılabilir)