ลาวแพน : เดี่ยวจะเข้ : ครูระตี วิเศษสุรการ

เพลง: ลาวแพน
เครื่องดนตรี: เดี่ยวจะเข้
ศิลปิน: ครูระตี วิเศษสุรการ
____________________________________________

เพลงลาวแพน ประวัติตามข้อสันนิษฐานได้อ้างอิงไปถึงประวัติศาสตร์ของการกวาดต้อนชนชาวลาวจากอาณาจักรลาวทั้ง ๓ มาสู่ดินแดนสยาม โดยเฉพาะในเขตศูนย์กลางอำนาจการปกครอง กระทั่งส่งผลให้ผลงานศิลปวัฒนธรรม โดยเฉพาะเพลงดนตรีของชนชาวลาวได้เป็นที่นิยมของทั้งจากชนชาวลาวด้วยกัน ตลอดรวมถึงชาวสยามและชนชั้นปกครองสยามในช่วงแผ่นดินพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กระทั่งเกิดเป็นวิกฤตด้านศิลปวัฒนธรรมให้แก่ดนตรีดั้งเดิมที่เคยมีอยู่ในพื้นที่ภาคกลาง จึงเป็นที่มาของการประกาศพระบรมราชโองการห้ามแอ่วลาวเป่าแคน

จากการเลี่ยงอาญาแผ่นดินจึงทำให้การแอ่วลาวเป่าแคนถูกดัดแปลงและสร้างสรรค์ทั้งทำนองทางดนตรีและลีลาการขับร้องให้เป็นไปในแบบฉบับภาคกลาง โดยการเปลี่ยนชื่อเรียกแต่เดิมจาก “ลาวแคน” เป็น “ลาวแพน” และพบว่าเครื่องดนตรีชนิดแรกที่ได้นำมาใช้ในการถ่ายทอดความงดงามของเพลงลาวแพนคือ “ปี่” เนื่องด้วยคุณสมบัติของปี่ที่สามารถเป่าทำนองเลียนแบบเสียงแคน อีกทั้งด้วยลักษณะพิเศษเฉพาะของเพลงลาวแพนที่เอื้อต่อการนำเพลงต่างๆ ในสำเนียงใกล้เคียงมาร้อยเรียงกันได้อย่างอิสระ จึงทำให้เพลงลาวแพนกลายเป็นเพลงที่ได้รับความนิยมจากศิลปินและนักดนตรีไทยในการสร้างสรรค์บทเพลงพิเศษนี้ไปสู่เครื่องดนตรีชนิดต่างๆ อย่างหลากหลาย โดยเฉพาะการบรรเลงด้วยจะเข้ เครื่องดนตรีไทยที่สามารถสำแดงลีลาและท่วงทำนองของการสอดประสานเสียงต่างๆ ของเพลงลาวแพนได้อย่างน่าพิสมัย

เพลงลาวแพนที่นำเสนอในครั้งนี้เป็นการบรรเลงเดี่ยวจะเข้อีกครั้งหนึ่ง ที่ครูระตีได้บรรเลงจะเข้ไว้อย่างคมชัด ชวนฟัง ซึ่งสามารถแสดงกลวิธีขั้นสูงต่างๆ ของการบรรเลงจะเข้และคุณสมบัติจำเพาะที่พึงมีในเครื่องดนตรีชนิดนี้ นอกจากนั้นในการบรรเลงเดี่ยวจะเข้ครั้งนี้ มีการขับร้องเนื้อร้องลาวแพนนำก่อนการบรรเลงโดย อ.เจริญใจ สุนทรวาทิน ซึ่งท่านถือเป็นนักร้องหญิงคนสำคัญท่านหนึ่งที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวในการขับร้องบทเพลงต่างๆ ได้อย่างไพเราะ ซึ่งเมื่อสองยอดฝีมือทั้งทางด้านการขับร้องและการบรรเลงจะเข้ได้รวมกันสร้างสรรค์ผลงานครั้งนี้ จึงทำให้เพลงลาวแพนที่นำเสนอในครั้งนี้มีความวิจิตรชวนฟังเป็นอย่างมาก

ฉิ่ง: ครูสุดจิตต์ ดุริยประณีต
กลอง: คุณจำลอง อิศรางกูร ณ อยุธยา
จากเทปบันทึกเสียง อนุรักษ์เพลงไทย สายเสนาะ ชุด 4 หน้า B

Cr: พูนพิศ อมาตยกุล. (2526). ลาวแพน. ศิลปวัฒนธรรม, 4(10), 18-25.
Cr. สนอง คลังพระศรี. (2543). ลาวแพน บทเพลง การเมือง และเพื่อชีวิต. สยามรัฐสัปดาห์วิจารณ์, 47(4), 69.
Cr. เชาวน์มนัส ประภักดี. (2557). เพลงลาวแพน: ประวัติศาสตร์การเมืองในเพลง. ภาษาและวัฒนธรรม, 33(1), 5-30.
Cr. รูปภาพ เอนก นาวิกมูล, เอ้ระเหยลอยชาย

#ระตีวิเศษสุรการ #ลาวแพน #เดี่ยวจะเข้ #ดนตรีไทย
____________________________________________
Meet The Editer: Fanpage: SA-KA Thai Classical Music