मुन्दुम- Shaman Rai : SAKELA MUNDUM IN DARJELING-2015

साकेला मुन्दुम
साकेला खम्खु माङ हो । साकेलामा माङसेवा गरिन्छ । यो पुर्खाको सेवा हो । प्रकृतिको सेवा हो । यसमा सुम्निमा–पारुहाङलाई प्रमूख पुर्खा मानिन्छ । सुम्निमालाई आमा र पारुहाङ पापा मानिन्छ । सुम्निमा–पारुहाङको सिलारुप नै साकेला हो ।

साकेलामा धर्तिलाई प्रमूख प्रकृति मानिन्छ । धर्तिलाई पनि साकेला नै मानिन्छ । साकेलामा साकेन्वालुङ हुन्छ । साकेलाको उत्पति सृष्टिकालमा नै भएको मानिन्छ । साकेलालाई साकेन्वा, साकेवा, साख्खेवा, साकेल, वास्, तोषी आदि पनि भनिन्छ । साकेला धार्मिक अनुष्ठान हो । यसलाई किरात धर्मले आत्मासात गरेको छ । साकेला सेवामा सुख, शान्ति, समृद्धिको लागि माङहरुसँग आशिर्वाद मागिन्छ । यसलाई नाक्छोङले वाचनसहित मुन्दुम प्रर्दशन गरेको हुन्छ ।

नाक्छोङ भनेको साकेला दोवा हो । यस साकेलामा विविधता पाइन्छ । तर यसको मुख्य भाव एउटै हुन्छ । साकेलालाई माङछा पनि हो । मुन्दुुमी पुजापछि माङछामा राखिन्छ । माङछामा राख्दा साकेला सिली टिपिन्छ । समन्यतया, साकेला सेवा दोङवाङा–दोङदापामा गरिन्छ । दोङवाङा–दोङदापा भनेको समयावधि हो । बैशाषदेखि असारसम्मको समयाधिलाई दोङवाङा भनिन्छ । भदौदेखि फगुनसम्मको समयाधिलाई दोङवादापा भनिन्छ । तर ठाउ र समुदायअनुसार दोङवाङा–दोङदापााको समयाधि फरक–परक पनि हुनसक्छ ।

साकेला खम्वू समुदायको महान चाड हो । यस साकेलालाई संसारभरि भव्यताको साथमा मनाइन्छ । यस साकेला परम्परा सृष्टिकालदेखि अहिलेसम्ममा मौखिकरूपमा प्रर्दशन भइरहेको छ । यस साकेलाले सम्पूर्ण खम्बु समुदायको पहिचानलाई पनि प्रतिनिधित्व गरेको छ ।
Title : SAKELA RITUAL PERFORMANCE
Mangpa : SAHADEU RAI
Location: TINDHARE, DARJEELING, INDIA
Researcher: PARSHURAM RAI
Cameramen: PRAVEEN PUMA
Date: 27th December 2015
Email: [email protected]
Phone: 0977-9841245548
Category