Vaskülit (Damar İltihapları) Teşhisi ve Tedavi Yöntemleri - Prof. Dr. Ahmet AKGÜL

VASKÜLİT VE DAMAR İLTİHAPLARI

Vaskülitler, damarlarımızın iltihaplanmasıdır. İltihap kelimesini görünce aklımıza MİKROPLAR gelir ama burada mikrop yoktur. Sanki mikrop varmışcasına, vücudumuzun kendi savunma sistemi yani askerleri damar duvarına saldırırlar ve orayı yok ederler.

Bu iltihap dışarıdan alınan mikropların değil vücudun kendi inflamasyon (yangı) sürecinin bir sonucudur. Aslında nadir görülen hastalıklardır, bazen ise tanı koyulamadığından doktor tarafından gözden kaçırılır. Bu nedenle hasta aylarca bazen ise yıllarca doktor doktor gezer.

Bunun nedeni vaskülitlerin yol açtığı şikayetler birçok hastalık ile karışır.
1866 yılında poliarteritis nodoza denen vaskülitin ilk kez tanımlanmasından günümüze kadar, vaskülitlerin sınıflanması, tanısı, tedavisi ve ilerleyişi konusunda önemli ilerlemeler olmuştur. Günümüzde yaklaşık olarak 20-25 adet iyi tanımlanmış, özgün özellikleri olan veya vaskülit olmayan hastalıklardan ayrılmalarını ya da bir vaskülitin diğerinden ayrılmasını sağlayan ayırt edici özellikleri olan vaskülit hastalıkları bulunmaktadır. Yeni görüntüleme tekniklerinin ve tanı araçlarının gelişmesi ile vaskülitlerin tanınmasıda kolaylaşmıştır. En önemlisi, daha iyi tedaviler ve tedavi stratejilerinin neticesinde vaskülitlerin sonuçları anlamlı ölçüde iyileşmiştir.

Vaskülitlerin oldukça değişken ve sıklıkla ciddi olan klinik seyri nedeniyle, dahili ve cerrahi bilimlerin her bir dalındaki doktorların bu hastalıklar ile karşılaşma ihtimali yüksektir ve doktorların bu hastalıkların dahil olabileceği klinik spektrumu iyi bilmeleri gereklidir.

Vaskülitler Kaç Çeşittir?

Her şeyi kapsayan tek bir sınıflama sistemi yokluğunda, etkenlerin de büyük oranda hala bilinmemesi nedeniyle, vaskülitler genellikle şu faktörlere göre sınıflandırılır:

- Damar iltihabı olan damarların büyüklüğüne göre
- Vaskülitin primer veya sekonder olmasına göre, yani başka bir hastalığın devamı ise Sekonder, tek başına bir hastalık ise Primer Vaskülitler.
- Vücudun özel olarak savunma askerlerine kattığı hücrelerin var olup, olmamasına göre (Antinötrofil sitoplazma antikorları (ANCA) varlığı veya yokluğuna göre)
- Granülom dokusu oluşturup oluşturmamasına göre

Tanı, tedavi ve araştırma amaçları için vaskülitin hangi çeşitten olmasının bulunması önemlidir.



Vaskülit Hastasına Teşhis Nasıl Konulur?

En önemli tanı koyma aracu DOKTORUN BU HASTALIKLARI BİLMESİ ve şikayetleri olan hastadan BİYOPSİ almasıdır. Eğer doktorun bu hastalıklarla ilgili tecrübesi yok ise gördüğü bacak yaralarına VARİS YARASI der ve VARİS ÇORABI verir ki bu da vaskülit hastalığının ilerlemesini artırır.
Vaskülitler hemen hemen tüm organ veya dokuları etkileyebilmekte ve çok sayıda şikayet ve bulgular yapabilmektedir. Bulgu ve belirtilerin birçoğu doğrudan dokudaki azalmış kan akımı nedeniyle oluşur. Bununla birlikte bazı bulgular granülom gibi vücudun savunma hücreleri tarafından dokunun istilası gibi özel vaskülitler de oluşabilir. Ek olarak, vaskülitli hastalar yaygın olarak

- Ateş

- Yorgunluk

- Kilo kaybı

- Artralji yani eklem ağrıları

- Miyalji yani kas ağrıları

gibi vücudun genelini tutan şikayetler yaparlar. Yani yalnızca deride gözlenen (yukarıdaki resimlerdeki bacaklar gibi) yaralarla seyretmezler, vücutta sebebi anlaşılamayan ateş, yorgunluk, kilo kaydı, kas eklem ağrılar da yapabilir.