İstanbul’un İnsan Haritasına Renk ve Ses Katanlar!

Eski İstanbul | İstanbul’un İnsan Haritasına Renk ve Ses Katanlar!
Renklendirilen ve renkli çekim görüntüler restore edlerek 1440HD, 60FPS'ye yükseltildi!
İstanbul’un insan haritasına renk ve ses katanlar, Boğuşa boğuşa, didine didine ekmek paralarını çıkaranlar; balıkçılar, ayakkabı boyacıları, sucular, şerbetçiler, gazete satıcıları, kunduracılar, niyetçiler, şekerciler, hamallar...

Osmanlı’nın seyyar satıcıları (gezici esnafı) mahallelerin ayrılmaz parçasıydı. Ciğerciler, yoğurtçular, yumurtacılar, kaymakçı ve sütçüler, muhallebiciler, aşureciler, salepçiler, bozacılar, helvacılar, macuncular, şerbetçiler, dondurmacılar, leblebiciler, turşucular, yufkacılar, simitçiler, mısırcılar, at ve eşeklere yükledikleri meyve ve sebzeleri mahallelerde dolaştıran seyyar manavlar, seyyar balıkçılar sokakları arşınlardı.

İstanbul’daki seyyar satıcıların hayatını; hem devlet memurlarına hem de Türkiye toplumundaki değişken pozisyonlarına karşı mücadelelerini anlamak modern Türkiye’yi anlamak için oldukça önemli. Kendilerine verilen önemin ve hayatta kalma kabiliyetlerinin azalmasını gözlemlemek, Türkiye toplumunun gittiği yöne kısa bir bakış atmak gibi.

İstanbul’da kayıtlı seyyar satıcı sayısı 12,000’in üzerinde. Belediyeye ücret ödemeyen 50,000 kadar da korsan satıcı olduğu söyleniyor. Türkiye’de, 1989 ile 2006 arasında kayıt dışı işçi (yani sigortasız işçi) oranı %26’dan %32’ye çıktı. 2004’te, Ankara Ticaret Odası başkanı, seyyar satıcıların her sene vergilerden 3 milyon dolar kaçındığını iddia etti. Ali Çarkoğlu ve Mine Eder’in 2006 yılındaki “Türkiye’de Kent Kayıtdışılığı ve Ekonomik Kırılganlık (Urban Informality and Economic Vulnerability in Turkey)” isimli çalışmasına göre, seyyar satıcıların %83.2’sinin sigortası yok. Hane sayısına bakılınca, %57’sine aylık 50 eurodan az para giriyor. İstatistiksel olarak seyyar satıcıların yaşantısı böyle.

Esnaflar, bu göçebe melektaşlarına iyi gözle bakmıyor. Vergi veya kira ödemeyen satıcılarla rekabetin haksız olduğunu düşünüyorlar. İstanbul’daki binlerce mekan girişinde, “Seyyar satıcı giremez” uyarısı görülür. Satıcılar, bu şehirde istenmediklerini hiçbir zaman unutmamalıdır.

Görüntü kaynağı: ABD, İngiliz Film Arşivleri
Görüntü düzenleme, renklendirme: AkifTanrıkulu