Aşık Ahmet SARIGÜL.eseri ..Ax Fadikê...

Halk Ozanı Aşık Ahmet SARIGÜL
AX FADiKE
Çarsefê eşta seri , Werte de beli nêbena
Mı sêrkerd kı hawa, Hurdi hurdi bervena.
Ax Fadike Fadike, Newe biya veyvıke..Waştiyê xo dustra niyo, Guneka na çêneke.
Zewez çıko nêzona, Domanu de kaykena
Tı ke çiye vana, Nisena ro bervena.
Ax Fadike Fadike, Newe biya veyvıke..Waştiyê xo dustra niyo, Guneka na çêneke.
Nêzonu çaê bervena, Ez vaji zera xo çina,
Guna naye ver mekuyê, Rozê mara pers bena.
Ax Fadike Fadike, Newe biya veyvıke..Waştiyê xo dustra niyo, Guneka na çêneke
Sonde hewnê xo nino,Vana maa mı bêro
Maa xo ke amê, Ez çêna xo teyi benu.
Ax Fadike Fadike, Newe biya veyvıke..Waştiyê xo dustra niyo, Guneka na çêneke.
Vaze Hemedê mı, Nıqedinê derdê mı
Sarê xo bijer şeri, Nıverdano piyê mı.,
Ax Fadike Fadike, Newe biya veyvıke..Waştiyê xo dustra niyo, Guneka na çêneke...
Qese u Qeyde (Söz&Müzik): Aşık Ahmet SARIGÜL ..*.Süre: 5’36’’
Dêsım-Pulemuriye (Asgirege-Mazrakoy 1959)
**‘Ax Fadike’ eserinin orijinali ve hikayesi; Aşık Ahmet SARIGÜL, Asgirek Köyü’nde Sultan adında bir kızı sever, kız da onu. Köyden bir genç Sultan'ı kaçırır. Buna öfkelenen Sarıgül gidip sevdiğini o kişiden kaçırmak ister fakat babası engel olur; biz akrabayız, ayıptır, olmaz diyerek ikna eder. İkna olsa da dinmeyen öfkesiyle, gider çocuk yaştaki başka bir kızla, yani Fadime ile nişanlanır. Nişanlısı henüz on üç yaşında, kendisi ise yirmi… Askere gidip geldikten sonra, yani üç yıl sonrası evlenmeyi planlayarak her zamanki gibi bağlamasını alır başka şehirlere gider, gezer, düğünlerde ezgilerini söyler...
Babasından sonra kendilerine sahip çıkan amcası İsmail’de yeğenini evlenmeye zorlar ki, köyde yanında kalsın… Ozan Sarıgül İstanbul’dayken haber gönderirler; “Kardeşlerinin sünneti var, gel” diye... Köye gelir… Mazrakoy’den, Asgirek Köyü’ne doğru davul-zurnanın gittiğini görür. Annesine sorduğunda ise, halasını getirmeye gittiklerini söylemiştir… Aradan iki saat geçer. Düğün alayı köye dönüyor; davul-zurna eşliğinde bir at, gelin atın üzerinde… Mısaybının atı önden çektiğini görünce durumu anlar ve ağlamaya başlar. Gelinin adı Fadime’dir. Gelin almaya gidildiğinde, Fadime kaçıp saklanmıştır ancak buluyorlar ve zorla getirip gelin ediyorlar. Kardeşlerinin sünnet düğünüyle birlikte Aşık Ahmet Sarıgül’ün düğünü de yapılır. Fadime gelin olmuştur ama daha çocuk olduğu için sokakta çocuklarla beştaş oynar, misket oynar, ip atlar... Evliliği, aşkı bilmez… Kaçıp, kaçıp babasının evine gider, eşi Ahmet gidip getirse de, her fırsatta kaçmaya devam eder. Sarıgül’e, İstanbul’a taşınmak tek çare olur…
1986 yılında yine aynı köyde Fadike adında başka bir kızı yine çocuk yaşta gelin ediyorlar… Aşık Sarıgül, çocuğa acır, üzülür... Eşinin de çocuk yaşta gelin olduğunu hatırlar, Ax Fadike” der vurur sazının tellerine… Sözlerini yazıp bestelediği bu eserini, kızlar çocukken evlendirilmesin, ibret olsun diye yaptığını söyler Ozan Sarıgül...
Aşık Ahmet Sarıgül, Ovacık’ta bir düğüne gider, ‘Ax Fadike’ eserini burada da okur ve eser çalınır. Kısa sürede yayılır, herkesin diline düşer ama sadece köyünde bu eserin Aşık Ahmet Sarıgül’e ait olduğunu, eşi Fadime üzerine yazıp bestelediği bilinir çünkü ç-alıp okuyanlar hiçbir yerde bu isme yer vermemiştir.
Yüz elliyi aşkın bestesi olan Aşık Ahmet Sarıgül’ün en çok bilinen ama başkalarının sahiplendiği eserlerinden sadece bir tanesidir Ax Fadike (Değiştirilen ismi ‘Oy Fadike’)…
Eserlerini daha çok düğünlerde, davetlerde seslendirdiğinden “Ax Fadike” de olduğu gibi, başka bestelerinden de duyanlar almış, ufak değişikliklerle kendilerine mal etmişlerdir.
Okumalarına karşı değildi, para derdi de yoktu ancak değiştirilmesi ve adının geçmemesi onu her zaman üzmüştür. Ve tabii ki bu eserleri okuyanların bazıları bilerek ismini yazmadı, söylemedi, bazıları da kasetlerde gördüğünü kaynak gösterdi…
Yerel müzisyenler bir yana, ‘Ax Fadike’ / ‘Oy Fadike’yi kimler okumadı ki; Kardeş Türküler, Dersimli Mesut, Ali Baran, Sasa Serap, Selda Bağcan, Ozan Serdar, Hasret Gültekin, Yılmaz Çelik, Ali Haydar Güçlü, Beşir Kaya, Dıjwar, Nilüfer Akbal, Halil Gümüş, Rıza Akkoç, Gülistan Perwer… internetten görebildiklerimden bazıları… Bilmeyen, duymayan yok diyebilirim!..
İzzet Altınmeşe de Türkçe söz yazmış, Müzik anonim demiş.. Zehra Eke, sadece müziğini kullanmış. Kimileri, Söz-müzik gelêri yazmış, kimileri anonim. Ve Yılmaz Çelik albümünde ise; Söz Hıdır Akgül, Müzik Yılmaz Çelik olarak belirtmiştir.
Söz yazarları kendi hikayesini, yaşanmışı, başına geleni vs. anlatınca, kendi isimleriyle yazar, söylerler ama o eseri okuyan da orada kendi adını söyler. ‘Ax Fadike’de de; ‘Vaze Hemedê mı vaze’ yerine; Vaze Xıdıre mı vaze, Vaze Yılmaze mı vaze’ şeklinde değiştirilmiş tir ancak bu demek değildir ki onların eseridir.
Bundan böyle iyi bilinsin ki, yukarıda belirttiğim gibi, bu eser Dersim, Pülümür-Kocatepe Köyü’nden, halk ozanı Aşık Ahmet Sarıgül’e aittir, eşinin üzerine yazmış, bestelemiştir. Rahmet ve Saygıyla anıyorum… Nuray Canerik 12.12.2021