Ateroskleroz (Damar sertliği) ve Buerger (Damar iltihabı) arasındaki farklar - Prof Dr Ahmet AKGUL

Damar hastalıkları arasında da bacakların kronik tıkayıcı atar damar (arter) hastalıkları hastalık ve ölüme yol açması açısından büyük önem taşımaktadır. Yaşlı nüfusun giderek artışı, beraberinde bacak/kol damar (periferik arteriyel) hastalıklarda da artışı getirmektedir.
BACAK/KOL DAMAR TIKANIKLIKLARININ YAYGINLIĞI
Periferik arter hastalıklarının sıklığı hastalığın şikayetlerine göre farklılık gösterebilmektedir. Genel olarak bacakların şikayete yol açmayan kronik atar damar tıkanıklıklarına 55 yaş üzerinde %15 oranında rastlanırken, kladikasyo olarak tanımlanan ve yürümekle gelen ve dinlenmekle geçen bacak ağrısına ise 55 yaş üzerinde %5 oranında rastlanılmaktadır. Yaş arttıkça kladikasyo şikayetinin sıklığı da artmakta olup, 85 yaş üzerinde bireylerin %24’ünde kladikasyo şikayeti bulunmaktadır. Bacakların kronik atar damar tıkanıklıklarının ileri evreleri olan istirahatta ağrı ve gangrenleri içeren kritik kansızlık (iskemi) tablosuna toplumda 1:2500 oranında rastlanmaktadır.
KLADİKASYO: YÜRÜRKEN AĞRIYAN, DİNLENİNCE GEÇEN BACAK BALDIR AĞRISI
HASTALIĞIN SEYRİ NASILDIR?
Bacakların tıkayıcı hastalıklarının doğal seyri tahmin edildiğinden daha iyidir. Şikayete yol açmayan tıkayıcı arter hastalıklarına sık rastlanılmasına rağmen bu hastalarda 5 yıllık ölüm riski %4’tür. Ayrıca bu hastaların ancak %7-15’ inde hastalık şikayet oluşturup hale gelip kladikasyo gelişebilir. Bu yüzden şikayeti olmayan bir hastada anjiografik olarak tıkalı damar gösterilmesi genel olarak hastalığın doğal seyri açısından çok da korkulacak bir durum değildir. Yani asıl olan bacak damarında tıkanıklık varlığı değil, bu durumun şikayete yol açmasıdır.
Kladikasyosu olan hastaların ancak %20- 30’unda bacakta tıkayıcı arter hastalığında ilerleme görülür, %5 hastada ameliyat gerekir ve %1-2 oranında hastalık bacak amputasyonu ile sonuçlanır. Ancak daha önemlisi kladikasyolu hastalarda yaşam beklentisinin benzer yaş grubuna göre daha düşük olması olup, 5, 10 ve 15 yıllık ölüm sırasıyla %30, %50 ve %70 oranındadır.
İstirahat ağrısı, kansızlığa bağlı yara ve gangrenleri içeren kritik kansızlık tablosu ise hem bacak hem de sistemik olarak kötü gidişin işaretidir. Kritik kansızlığı olan bireylerde bacak kaybı riski %25’in üzerindedir. Bu hastalarda daha da önemlisi ise 5 yıllık ölüm oranlarının %50’lerin üzerinde olmasıdır. Kritik bacak kansızlığı olan hastalardaki ölümün %60’ından kalp ve damar hastalıklarına bağlı gelişen problemlerden, %12’sinden beyin damarı hastalıklar, %10’undan ise diğer damarsal nedenler sorumludur.