Bài then: Sự tích cây đàn tính (Cốc tính) | nghệ nhân Trung Trực | Lục Thị Thu Hương

  / lucthithuhuong96  


Trong chuyến hành trình Cao Bằng - Bắc Kạn, được gặp vợ chồng nghệ nhân Trung Trực Anh Ngoc là một sự tình cờ.
Đến Bắc Kạn vào trưa nắng oi ả, đi cả một chặng đường xa, gặp anh chị mà không hẹn trước, đấy là duyên
Anh chị chân nhất mộc mạc, anh chị nồng hậu đượm chất người Tày mình. Tự nhận mình là người yêu then thì hồn then chính là ở nơi này. Lần đầu tiên được nghe anh chị hát, tiếng hát át cả những bụi bặm mệt nhọc......

" mặt nước mênh mông
Có con thuyền.... Đang lướt nhè nhẹ trôi...."

Anh chị nói: then không có khuôn khổ, không có chuẩn mực, mỗi người có một cách hát riêng, miễn sao hát đúng chất then, biến tấu làm người nghe người ta thích, người ta chấp nhận...

Anh chị có một câu lạc bộ, phát triển mạnh mẽ mà đặc biệt, người yêu then, yêu sự chân chất mộc mạc đều đến đó, hát cho nhau nghe, múa cho nhau xem, ăn cùng nhau, ngồi bên nhau trong tiếng đàn then kì diệu..... mình cứ nghĩ nhà anh chị là homestay nhưng không phải, đây là nơi những người thương mến nhau đến, nói chuyện, hát hò, giao lưu,.... ở đây, mình gặp cô bé 4 tuổi mê then, gặp bà 70 tuổi nghe tiếng nhạc tiếng then bật lên, nghe tiếng khách ghé chơi là đến....

Giữa dòng chảy bộn bề tấp nập của cuộc sống, tìm ở đâu nơi khiến người ta đến không muốn về?
Chính là ở đây....gia đình nghệ nhân Trung Trực

Vì có cuộc hẹn ở TP Bắc Kạn nên lại vội vàng chia tay anh chị, nhưng khi viết ra những cảm nhận này, lòng vẫn rộn ràng tiếng then tiếng nhớ ở Ba Bể

Cầu mong anh chị lúc nào cũng mạnh khỏe, để phát triển hơn hơn nữa nét đẹp người Tày Nùng

Cốc tính
Sánh tác: Dương Quang Thục
Then cốc tính chuyện xưa kể lại
Truyện xưa còn lưu mãi tới giờ
Có anh chàng Xiên Câm thuở ấy
Ba mươi tuổi chưa lập gia đình
Ngày đêm ở một mình vắng vẻ
Xiên Câm lên Ngọc Vàng, nàng Mây
Xin giống tằm về đây chăm sóc
Xin được chỉ ngũ sắc nàng Mây
Ơn nàng chàng được dây chỉ đẹp
Chàng lên bụt xin tiếp giống Bầu
Mười ngày sau mọc mầm xanh lá
Ít lâu sau có quả bầu tròn
Anh lên rừng tìm cây hương mộc
Dùi thành mười hai lỗ xuyên ngang
Mắc dây tơ ngân vang thánh thót
Làm thành đàn cốc tính tiếng then
Mười hai dây cất lên đàn hát
Ngày đêm gẩy gốc vác đồi thông

Dây một ngân lên đường bạch hạc
Dây hai vòng nam bắc ngũ âm
Dây ba như tiếng ong réo mật
Dây bốn ngân thánh thót ngũ canh
Dây năm ra tiếng than tàng nặm
Dây sáu ngân tiếng sáo ngũ âm
Dây bảy vọng than thân mai trúc
Dây tám ngân cửu khúc cười vui
Dây chín ngân mọi người buồn bã
Dây mười ngân rời rã chân tay
Dây mười một như lời tiên nói
Dây mười hai như nhói ơi thương
Then Câm gảy đàn thương vui xủ
Gảy ra thành câu nữ câu nam
Gảy ra thành đàn loan diệu rét
Tựa như tiếng đàn sắc so le
Rầm rập như tiếng ve tiếng trống
Mọi tiếng mọi nao núng tương tư
Ngọc Vàng nghe thực hư sự lạ
Sao có chuyện buồn bã thế này?
Sai người cắt bớt dây tức thì
Khi nào được vừa ý mới thôi
Cắt chín dây lẻ đôi là thế
Còn ba dây để pí Xiên Câm
Để cho chàng cứu dân độ thế