BonCast 5 : ยายขำ | ตัวละครลับในตำนาน

ไม่ว่าพระสมเด็จจะมีการสร้างทั้งหมดกี่วัด กี่วาระ หรือกี่องค์ คงไม่มีใครคิดว่าสมเด็จโตท่านจะเป็นคนกดพิมพ์พระเองทุกองค์ ไม่ใช่เหรอครับ เอ… หรือว่ามี
สำหรับ ๔มีนาแล้ว วิเคราะห์ว่าการสร้างพระสมเด็จวัดระฆัง สืบเนื่องและเกี่ยวพันกับการสร้างพระวัดพลับทั้งเรื่องสูตรการสร้าง ส่วมผสม และมวลสารสำคัญที่สมเด็จโตท่านใช้สร้างพระพิมพ์ ซึ่งก็ได้มีการปรับปรุง เปลี่ยนแปลงและพัฒนาเรื่อยมา ทั้งสูตรการสร้างและการออกแบบแม่พิมพ์
และสิ่งที่อ้างอิงตรงกันในบันทึกหรือหนังสือเก่าๆ ว่า หัวใจของพระสมเด็จ คือผงวิเศษของสมเด็จโต ที่เป็นส่วนผสมหลักสำคัญในพระทุกองค์ ไม่ว่าพิมพ์และเนื้อจะหลากหลายแค่ไหน
หลังจากนั้น จึงมีการนำไปผสมรวมกับเนื้อและมวลสารอื่นๆ ตามแต่สูตรการสร้างของสมเด็จโตท่าน แล้วจึงกดเป็นพระพิมพ์ ๔มีนาวิเคราะห์อย่างนี้

ดังนั้น ใครจะเป็นคนผสม ใครเป็นคนกดพิมพ์พระ หรือใครจะเป็นคนแกะแม่พิมพ์ก็ตาม สำหรับ ๔มีนาแล้ว เรื่องราวเหล่านี้ไม่ช่วยอะไรในการเรียนรู้
ดังนั้นตัวละครยายขำในตำนาน จะมีจริงหรือมีขำๆ หรือถ้ามีแล้วจะเกี่ยวข้องและเป็นไปตามเรื่องเล่าหรือไม่แค่ไหนอย่างไร สำหรับ ๔มีนา ไม่ได้นำมาใช้ในแง่ของการศึกษา ยกเว้นสำหรับคนที่คิดว่าสมเด็จโตท่านต้องเป็นคนผสมและกดพิมพ์พระเองทุกองค์ หรือไม่ก็เป็นคนที่ต้องการให้พระสมเด็จแท้เหลือน้อยๆ โดยเฉพาะบางคนอยากจะกดจำนวนพระแท้ที่มีธรรมชาติทันยุคทิ้งให้มากที่สุด นอกเหนือจากนั้นก็ไม่มีประโยชน์อะไร ไม่ต่างกับเรื่องเก๊เก่า เก๊ร้อยปี ที่ไม่มียายขำอยู่ในเส้นเรื่อง แต่ก็ขำไม่แพ้กัน

ถ้าบังเอิญมีใครนำผงวิเศษที่สมเด็จโตท่านผ่านพิธี อธิษฐานจิตไว้ดีแล้ว ผสมกับส่วนผสม มวลสาร หยิบแม่พิมพ์ออกมาแล้วกดเป็นพระพิมพ์เอง จะมีตรงไหนที่พระองค์นี้ไม่ใช่พระสมเด็จ ในเมื่อพระสมเด็จองค์อื่นๆ รวมถึงวัดอื่นๆ ก็มีขั้นตอนการสร้างและส่วนผสมแบบเดียวกัน
๔มีนาไม่ได้มีเจตนาเชิงลบต่อบันทึกเกี่ยวกับยายขำที่เกิดขึ้นตั้งแต่ก่อนปี พ.ศ.​๒๕๐๐ ซึ่งถือว่าเป็นจุดเริ่มต้นของการเรียนรู้ แต่เราผ่านจุดนั้นมา ๗๐ กว่าปีแล้ว จะยังย่ำอยู่กับที่ไม่ได้ เราต้องไปกันต่อ

เรื่องราวของยายขำอาจเป็นเรื่องจริง หรืออาจเป็นแค่เรื่องขันๆ จากวงพูดคุยที่เล่ามาแล้วก็นำมาเล่าต่อให้ฟัง ที่แน่ๆ เราไม่มีประวัติของยายขำ ไม่มีสิ่งที่ยืนยันชัดเจนหรือพิสูจน์อะไรเกี่ยวกับเรื่องยายขำได้ และไม่มีทางที่จะแยกว่าพระองค์ไหนเป็นพระองค์ยายขำเป็นคนผสมและกดพิมพ์ ก็ป่วยการที่จะหาคำตอบ แต่วันข้างหน้าถึงจะรู้ ก็จะไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลง เพราะถ้าองค์ประกอบของพระสมเด็จองค์นั้นได้ ธรรมชาติถึงอายุ เราก็ไม่มีข้อสงสัยใดๆ ในพระสมเด็จองค์นั้น
การเรียนรู้ที่ถูกต้อง เราต้องเอ๊ะ ต้องสงสัย ต้องตั้งคำถาม และเริ่มหาคำตอบ ก็จะเกิดการพัฒนา
อย่าปล่อยให้ความเชื่อที่ครอบด้วยราคา ทำให้เราจะย่ำอยู่กับการจำพิมพ์ จำเนื้อ หรือเชื่อนิทานต่างๆ

เมื่อเราเริ่มต้นตั้งคำถาม เท่ากับการเริ่มต้นเรียนรู้