Andere Tijden over de Duitse bondskanselier Helmut Kohl (CDU) (2010)

Tijdens een televisieopname in 1979 wordt Helmut Kohl vijandig bejegend door het Nederlandse publiek. Duitsland reageerde verontwaardigd. Andere Tijden blikt terug op de dreigende kaasboycot, aan de vooravond van de eerste Europese verkiezingen.


Bürger fragen, Politiker antworten

In 1979 zijn er voor het eerst rechtstreekse verkiezingen voor het Europees Parlement. Voor de Duitse televisie aanleiding om het succesvolle politieke discussieprogramma ‘Journalisten fragen, Politiker antworten’ over de landsgrenzen te exporteren.

Het ZDF-programma, geleid door de gelouterde presentator Reinhard Appel, wilde met de lijsttrekkers van de vier grootste partijen in discussie met de Europese buren. Zo zou bondkanselier Helmut Schmidt namens de SPD, de sociaal democratische partij, in Parijs door Franse burgers worden ondervraagd. De partijleider van de grootste Duitse oppositiepartij, het CDU, wilde graag in discussie met de burgers in het land van zijn grote vriend Dries van Agt. En zo kwam Helmut Kohl op 23 februari 1979 in Den Haag voor wat later een historische televisie uitzending zal worden. Het Nederlandse publiek bereidde hem een warm onthaal voor. ‘Van Kohl maken we stamppot!’, zo werd er van tevoren al gezegd.
Kohl
Mooie bloemen, vriendelijke mensen

De Mesdagzaal van het Haagse Pulchri Studio was tot de nok toe gevuld met mensen. Voor de tribune met publiek stond een klein podium waarop tien geselecteerde vragenstellers tegenover Kohl plaatsnamen. Tussen hen een grote rode lamp die aangeeft hoeveel spreektijd men heeft. De lamp had vooral een symbolische functie, want gaandeweg de uitzending houdt niemand zich daar meer aan.

Aan Kohl zelf lag het niet. ‘Mooie bloemen, vriendelijke en tolerante mensen.’ Met die woorden omschreef hij aan het begin van de uitzending Nederland en de Nederlanders. Het zou een vergeefse poging blijken om begrip en verdraagzaamheid tussen de beide volkeren te stimuleren.

Presentator Reinhard Appel: “We hadden een maand ervoor Helmut Schmidt in Parijs gehad. Dat was een heel brave uitzending geworden. Ik had de vragenstellers in Den Haag gevraagd of het wat pittiger kon.” Bij de eerste vraag die Appel aan het publiek stelt ( ‘Waar denkt u aan als u aan Duitsland denkt?’) ging het al mis. Op de voor Nederlanders kenmerkende directe wijze werd Helmut Kohl geconfronteerd met het beeld dat wij van hun hebben: ‘Aan mijn vader die door de Duitsers in de oorlog is vermoord’, luidde het eerste antwoord. ‘Aan het beroepsverbod’, zo luidde het tweede antwoord. ‘Aan Duitse vrouwen die in Nederland een abortus ondergaan omdat dat in Duitsland verboden is’, was het derde antwoord. De toon was gezet.

Wolfgang Bergsdorf, toenmalig medewerker van Kohl, volgde het programma vanuit de regiewagen: “Het was een rellerige uitzending. Kohl werd geconfronteerd met vragen vanuit links-radicale hoek en presentator Appel was niet bij machte om in te grijpen.”

Appel: “Nou ja, iedereen weet dat de Duits-Nederlandse betrekkingen op zijn zachtst gezegd gevoelig zijn. Maar het was voor mij zeker een van de interessantste en belangrijkste uitzendingen die ik ooit heb gemaakt.”